Εν όψει των διερευνητικών συνομιλιών που ξεκινούν

μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη

 

Μεσόγειο τή λένε ....

Αρένα συγκρούσεων ή θάλασσα ειρήνης;

 

του Δημήτρη Κάτσουρα[i]

Οι τύχες της Πατρίδος μας, όπως και πολλών άλλων χωρών, είναι άρρηκτα συνεδεμένες με αυτή τη θάλασσα. Την τελευταία χρονική περίοδο έχει γίνει η κεντρική σκηνή όπου εκτυλίσσονται οι διεκδικητικές δράσεις και αντιδράσεις διαφόρων εξουσιών.

Ανέκαθεν η Μεσόγειος ήταν γεωπολιτικό κέντρο ιδιαίτερης σημασίας και αυτό συχνά τή μετέβαλε σε θέατρο συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων. Υπήρξε τό "μήλον της έριδος" για πολλούς επίδοξους επικυρίαρχους καί επιδρομείς.

Κυρίως, όμως, η Μεσόγειος Θάλασσα υπήρξε διαχρονικά ένα υδάτινο σταυροδρόμι πολιτισμών (Δύσης και Ανατολής) και το γεωγραφικό επίκεντρο μεγάλων και αξιόλογων αυτοκρατοριών, όπως η Ρωμαϊκή καί η λεγόμενη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Σε εποχές κατά τίς οποίες στις περιοχές που έβρεχε τις ακτές τους αυτή η θάλασσα ορίζονταν ολόκληρος ο τότε γνωστός κόσμος, η Μεσόγειος αποτελούσε όχι απλά παγκόσμιο εμπορικό-οικονομικό σταυροδρόμι, αλλά καί "χώρο", μέ τήν ευρύτερη έννοια της λέξης, όπου αναπτυσσόταν ο ανθρώπινος πολιτισμός.

Ο Γάλλος ιστορικός Fernard Braudel  έχει πεί πως η Μεσόγειος «δεν είναι μια χώρα, αλλά αναρίθμητες χώρες, δεν είναι μια θάλασσα, αλλά διαδοχικές θάλασσες, δεν είναι ένας πολιτισμός, αλλά πολιτισμοί συσσωρευμένοι ο ένας πάνω στον άλλο».

Ο Ελληνικός Πολιτισμός (μέ τίς απαράμιλλες ιδιαίτερες εκφράσεις του ως Μινωϊκός, Μυκηναϊκός, Κυκλαδικός, Μακεδονικός, Βυζαντινός), ο Αιγυπτιακός, ο Ρωμαϊκός, ο Αραβικός κ.α. κατέδειξαν αυτή την περιοχή του κόσμου ως γόνιμη μήτρα του πανανθρώπινου πολιτισμού.

Στά νερά καί το βυθό της Μεσογείου ωστόσο δεν υπάρχει μόνο ο φυσικός υδάτινος κόσμος αυτής της λεκάνης. Στο διάβα της Ιστορίας έχουν καταλήξει εκεί πολλά ναυάγια με υλικούς θησαυρούς, ενδεχομένως ολόκληρες πολιτείες, μα και πολλά ανθρώπινα θύματα πειρατειών, ναυμαχιών και πολέμων.

Πίσω από κάθε πόλεμο κρύβεται, συνήθως, η οικονομία, αλλά και πιό συγκεκριμένα η απληστία για επέκταση, εκμετάλλευση και πλουτισμό. Μόνο που αυτά στο σύγχρονο κόσμο, μετά την απαξίωση του πνεύματος της αποικιοκρατίας και τις οδυνηρές εμπειρίες των παγκοσμίων πολέμων, θα περίμενε κανείς να έχουν εκλείψει ή, τουλάχιστον, νά αποτελούν σπάνιες και καταδικαστέες εξαιρέσεις.

Δυστυχώς, όμως, φαίνεται ότι κάποιες ηγεσίες θεωρούν ακόμη ότι οι καιροί μας είναι πρόσφοροι για την επιδίωξη διεκδικήσεων και επικυριαρχίας στην περιοχή, σε βάρος της ειρηνικής συνύπαρξης και αρμονικής συμπόρευσης των λαών της Μεσογείου προς το, ούτως ή άλλως, αβέβαιο μέλλον της ανθρωπότητος.

Έτσι, γίναμε τελευταία μάρτυρες μιας εκτεταμένης, χρονικά, περιόδου εντάσεως με τη γείτονα χώρα, η ηγεσία της οποίας φαίνεται να μή θέλει να αρκεστεί στο νόμιμο και ουσιαστικό έργο της, δηλαδή την αντιμετώπιση των όποιων εσωτερικών προβλημάτων του κράτους και του λαού της.

Για λόγους που μόνο εκείνη γνωρίζει, αποτολμά κινήσεις και ενέργειες που απειλούν να μεταβάλλουν τα ήρεμα νερά της Μεσογείου,  η οποία μπορεί και πρέπει για το καλό όλων των λαών να παραμείνει θάλασσα ειρήνης, σε αφρισμένα κύματα πολεμικών συγκρούσεων.

Η απευκταία κατάληξη σε άφρονες και παράλογες αξιώσεις δεν είναι καθόλου απίθανο να είναι μία σύγκρουση, ένας πόλεμος. Κάτι, όμως, που πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί. Καί αυτό δεν κατορθώνεται με την επιβολή τετελεσμένων από τον θεωρούμενο ως ισχυρότερο, αλλά με την, αυτονόητη για κάθε πολιτισμένο καί λογικό άνθρωπο και δή ηγέτη, επικράτηση εκείνων των αρχών και αξιών που τον αποδεικνύουν ως τέτοιο. Και αυτές δεν είναι άλλες από το σεβασμό στον άλλο και κυρίως τη δικαιοσύνη ή, έστω, το λεγόμενο διεθνές δίκαιο.

Με αυτή την ελπίδα και την ευχή θα κλείσουμε αυτό το άρθρο με τους στίχους από το Γαλλικό τραγούδι για τη Μεσόγειο, το «En Mediterrannée» («Μες στη Μεσόγειο»), το οποίο πρωτοτραγούδησε με την αισθαντική φωνή του ο Γάλλος τροβαδούρος George Moustaki και που στα δικά μας αυτιά αντηχεί με τη φωνή και ιδιαίτερη ερμηνεία της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη.

«Μεσόγειο τη λεν και παίζουνε γυμνά/παιδιά με μαύρα μάτια, αγάλματα μικρά

Γέννησε τους Θεούς, τον ίδιο το Χριστό/Το καλοκαίρι εκεί δεν τρέμει τον καιρό.

Μέσα στη λίμνη αυτή…

Το αίμα στους αιώνες σκάλισε εκεί/τα βράχια και τους κάμπους και τη βαθιά σιωπή

Νησιά σαν περιστέρια, αιώνιες φυλακές/το καλοκαίρι εκεί δεν τρέμει τις βροχές

Μες στη Μεσόγειο…

Οι κάμποι κι οι ελιές χάνονται στη φωτιά/τα χέρια μένουν μόνα και άδεια τα κορμιά

Λαοί της συμφοράς και πίκρα του θανάτου/το καλοκαίρι εκεί δεν χάνει τα φτερά του

Μες στη Μεσόγειο…

Κάτω στη λίμνη αυτή γεννήθηκα κι εγώ/Μεσόγειο του φόβου και των πικρών καιρών

Τα όνειρα που παίζαν μες στα βαθιά νερά/γινήκαν δέντρα μόνα στα ξερά νησιά

Μες στη Μεσόγειο…

Τον Παρθενώνα κρύβουν σύννεφα βαριά/Στην Ισπανία χάθη η λέξη λευτεριά

Αλλά η Αθήνα μένει όνειρο πικρό/Το καλοκαίρι εκεί δεν τρέμει τον καιρό

Μες στη Μεσόγειο…»

 

---

[i]

Ο Δημήτρης Κάτσουρας είναι πρώην Τραπεζικός, με σπουδές στη Θεολογία (Παν/μιο Αθηνών) και την Πολιτική Επιστήμη & Διεθνείς Σχέσεις (Παν/μιο Πελοποννήσου).

 

korinthosnews.gr/news-article.php?id=15312

ekorinthos.gr/mesogeio-ti-lene-arena-sygkrouseon-i-thalassa-eirinis/