Ἃγιος ΜΑΚAΡΙΟΣ,

Ἐπίσκοπος ΚΟΡΙΝΘΟΥ

(+ 17)30-4-1805)

 

Σήμερα, σύμφωνα με το εκκλησιαστικό εορτολόγιο, η Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά τη μνήμη του μεγάλου Αγίου Μακαρίου, Αρχιεπισκόπου Κορίνθου, του Νοταρά (+1805). Οι Νοταραίοι ήταν αρχοντική οικογένεια, μέλη της οποίας διέπρεψαν και στην πολιτική σκηνή της Κωνσταντινουπόλεως.

Λόγιος, σπουδαίος Ιεράρχης, μεγάλος ασκητής, σημαντικός αλείπτης (δηλαδή, πνευματικός "προπονητής" - προετοιμαστής πολλών Νεομαρτύρων), ηγετική φυσιογνωμία της Φιλοκαλικής αναγεννήσεως (της χλευαστικώς αποκληθείσης "κολλυβαδικό κίνημα") του 18ου αιώνος στην Εκκλησία, μαζί με τον Νικόδημο τον Αγιορείτη και τον Αθανάσιο τον Πάριο.

Μεγάλη τιμή για εμάς να μιλήσουμε γι' αυτήν την μεγάλη Άγιο - Πατερική μορφή στο σημερινό κήρυγμά μας, κατά τον εκκλησιασμό μας στην φιλόξενη Ορθόδοξη Ενορία του Αγίου Λαζάρου στον Ασπρόπυργο (ιερουργός ήταν ο λίαν αγαπητός και εκλεκτός Ιερομόναχος π. Πέτρος Χριστοδούλου).

Και ο Άγιος Μακάριος, καίτοι κατάγεται από την Κορινθία και ελάμπρυνε τον Αποστολικό Θρόνο της Κορίνθου, είναι στην ουσία ξεχασμένος από τους συγχρόνους Άρχοντες της πόλεώς μας (Κορίνθου), όπως άλλωστε και ο μέγας Απόστολος Παύλος.

Στα Τρίκαλα Κορινθίας στέκεται ακόμη το Αρχοντικό της Οικογενείας του, ενώ στην Ιερά Μονή Παναγίας Κορυφής, πλησίον του Ξυλοκάστρου, φυλάσσεται τμήμα των θαυματουργών και ευωδιαζόντων ιερών λειψάνων του.

Σημείωση: Πρώτα ο Θεός, ο Ενοριακός Ναός μας στην Κόρινθο θα εφιερωθεί και στον Άγιο Μακάριο (όπως και στον συγγενή του Άγιο Γεράσιμο, τον εν Κεφαλληνία, επίσης Νοταρά, και κυρίως στην Παναγία την Μυρτιδιώτισσα).

Ο Τάφος του Αγίου στον Βροντάδο της Χίου.

 

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ

 

τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Κασσιανοῦ Braun

 

           «Το βράδυ της ίδιας ημέρας, της πρώτης της εβδομάδας, όταν όλες  οι πόρτες ήταν κλειστές από φόβο για τους Ιουδαίους, ο Ιησούς ήρθε εκεί όπου ήταν οι μαθητές, στάθηκε ανάμεσά τους και τους είπε: «Ειρήνη σε σας». Όταν το είπε αυτό, τους έδειξε τα χέρια του και την πλευρά του. Οι μαθητές γέμισαν χαρά στη θέα του Κυρίου. Και πάλι τους είπε: «Ειρήνη σε σας! Όπως ο Πατέρας έστειλε  εμένα, έτσι στέλνω κι εγώ εσάς». Τότε φύσηξε πάνω τους και τους είπε: «Λάβετε το Άγιο Πνεύμα. Σε όποιους συγχωρείτε τις   αμαρτίες,   θα  τους  συγχωρεθούν. Σε  όποιους  τις   κρατήσετε   ασυγχώρητες,  θα παραμείνουν έτσι». Ο Θωμάς, ένας από τους δώδεκα, που ονομαζόταν Δίδυμος, δεν ήταν μαζί τους όταν ήρθε ο Ιησούς. Οι μαθητές του είπαν: «Είδαμε τον Κύριο!», εκείνος τους είπε: «Εγώ αν δεν δω τα σημάδια από τα καρφιά στα χέρια του και δεν βάλω το δάχτυλό μου στα σημάδια από τα καρφιά και αν δεν βάλω το χέρι μου στην πλευρά του, δεν θα πιστέψω». Οκτώ ημέρες αργότερα οι μαθητές ήταν και πάλι μέσα στο σπίτι, και ο Θωμάς ήταν μαζί τους. Ο Ιησούς ήρθε, ενώ οι πόρτες ήταν κλειστές, στάθηκε ανάμεσά τους και τους είπε: «Ειρήνη σε σας». Τότε είπε στον Θωμά: «Βάλε το δάχτυλό σου εδώ και δες τα χέρια μου, φέρε και το χέρι σου και βάλε το στην πλευρά μου, και μην είσαι πια άπιστος, αλλά πιστός». Ο Θωμάς του είπε: «Κύριε μου και Θεέ μου!». Ο Ιησούς του είπε: «Επειδή με είδες, Θωμά, πίστεψες. Μακάριοι εκείνοι που πιστεύουν χωρίς να έχουν δει!». Ο Ιησούς έκανε πολλά άλλα θαύματα μπροστά στους μαθητές του, τα οποία δεν είναι γραμμένα σε αυτό το βιβλίο. Αυτά γράφτηκαν για να πιστέψετε ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, και πιστεύοντας να έχετε ζωή στο όνομά του». (Ιωάννης 20:19-31)

 

           «Προσεύχομαι  στον Θεό να ανοίξει το  στόμα μου για χάρη σας, να φωτίσει  τα βήματά μου με τον πυρσό του λόγου του, ώστε η νύχτα της άγνοιάς μου να γίνει φωτεινή σαν μέρα, να λύσει τη γλώσσα μου για να πει λόγια θεϊκά, εκείνος που έλυσε τη γλώσσα ενός γαϊδάρου, για να σχηματίσει ανθρώπινο λόγο». 

Άγιos Παυλίνos Νόλης (επιστολή 12)

 

           Σήμερα γιορτάζουμε τη δυσπιστία του Θωμά, ο οποίος δεν πίστεψε την αφήγηση των άλλων δέκα αποστόλων που είδαν τον Αναστημένο τη νύχτα του Πάσχα. Ωστόσο, αυτοί οι απόστολοι δεν ήταν περισσότερο εύπιστοι από τον Θωμά, διότι λέει γι' αυτούς ο ευαγγελιστής Μάρκος:

           «Όταν άκουσαν ότι ήταν ζωντανός και ότι εκείνη τον είχε δει, δεν την πίστεψαν. Αργότερα εμφανίστηκε  με άλλη μορφή σε δύο από αυτούς που πήγαιναν στην εξοχή. Εκείνοι επέστρεψαν για να το πουν στους άλλους, αλλά ούτε αυτούς πίστεψαν. Τέλος, εμφανίστηκε  σε  όλους  τους  έντεκα,  την  ώρα  που κάθονταν  στο  τραπέζι,  και  τους κατηγόρησε για την απιστία και τη σκληροκαρδία τους, επειδή δεν πίστεψαν εκείνους που τον είχαν δει να αναστημένο». (Μάρκος 16)

           Ο Λουκάς λέει επίσης: «Όταν επέστρεψαν από τον τάφο, το είπαν στους έντεκα και  σε όλους τους άλλους. Αυτές ήταν η Μαρία Μαγδαληνή, η Ιωάννα και η Μαρία, η μητέρα του Ιακώβου. Και οι άλλες  γυναίκες είπαν στους αποστόλους το ίδιο πράγμα. Αλλά αυτά τα πράγματα τους φάνηκαν ανόητα και δεν τα πίστεψαν». (Λουκάς 24)

           Μόνο όταν ο Κύριος τους εμφανίστηκε το βράδυ της ίδιας ημέρας, πίστεψαν. Ο απόστολος  Ιωάννης  διευκρινίζει:   «Το   βράδυ  της   ίδιας   ημέρας,  της   πρώτης  της εβδομάδας...». Δηλαδή, την Κυριακή του Πάσχα.

           Ο Ευαγγελιστής Λουκάς συνεχίζει: «Ο Ιησούς αναστήθηκε από τους νεκρούς και στάθηκε ανάμεσα στους μαθητές  του και τους  είπε: «Ειρήνη σε σας». Εκείνοι έμειναν έκπληκτοι  και φοβισμένοι και νόμιζαν ότι  είδαν ένα πνεύμα. Εκείνος όμως τους  είπε: «Γιατί όλη αυτή η σύγχυση και η αβεβαιότητα στις καρδιές σας;» 

           Μόνο ο Ιωάννης πίστεψε, χωρίς να έχει δει τον αναστημένο Χριστό: «Τότε ο άλλος μαθητής, που είχε έρθει  πρώτος στον τάφο,  μπήκε κι αυτός  μέσα, είδε  και πίστεψε». (Ιωάν. 20). Εκείνος ο παρθένος απόστολος που στάθηκε μόνος του, ως απόστολος, με τις γυναίκες κοντά στο σταυρό.

           Ας  επιστρέψουμε:  Οι  δέκα  απόστολοι,  απουσία του  Θωμά, δεν  πίστευαν ούτε εκείνοι  στον  αναστημένο  Κύριο,  όταν  τους  έδειξε  τα  σημαδεμένα χέρια του  και  την πλευρά του. «Αφού τους  μίλησε έτσι, τους  έδειξε  τα  χέρια και τα  πόδια του», λέει  ο Λουκάς.«Εκείνοι,  όμως, δεν πίστεψαν μέσα στη χαρά τους  ούτε  και  τότε»,  συνεχίζει ο Ευαγγελιστής.

           Ας  περάσουμε  τώρα  στον  απόστολο  Θωμά και  την  απιστία  του,  στην  οποία αναφέρεται το σημερινό Ευαγγέλιο. 

           «Οκτώ ημέρες αργότερα, οι μαθητές του Ιησού ήταν πάλι στο σπίτι, και ο Θωμάς ήταν μαζί τους», λέει ο απόστολος Ιωάννης. 

           «Σκεφτείτε την καλοσύνη του θείου Διδασκάλου. Καταδέχεται να εμφανιστεί και να δείξει τις  πληγές του για τη σωτηρία μιας ψυχής. Οι μαθητές που του είχαν πει ότι ο Σωτήρας είχε αναστηθεί ήταν σίγουρα άξιοι πίστης, όπως και ο ίδιος ο Σωτήρας που το είχε προβλέψει. Μολαταύτα,  ο Θωμάς απαιτεί περαιτέρω αποδείξεις και ο Ιησούς δεν θέλει  να  του  αρνηθεί.  Ωστόσο, δεν  του  εμφανίστηκε  αμέσως, αλλά  μετά  από οκτώ ημέρες, ώστε η μαρτυρία των μαθητών να κάνει πιο άθλια την επιθυμία του για αποδείξεις και την πίστη του πιο σταθερή στη συνέχεια: «Οκτώ ημέρες μετά», λέει ο Ευαγγελιστής, «οι μαθητές βρίσκονταν πάλι στον ίδιο τόπο και ο Θωμάς ήταν μαζί τους, και ο Ιησούς ήρθε, ενώ οι πόρτες ήταν κλειστές, και στάθηκε ανάμεσά τους και τους είπε: «Ειρήνη σε σας», λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (Ομ. 87 περί Ιωάννου).

           Ο Θεοφύλακτος, λέει: «Αυτός που στην αρχή ήταν άπιστος, μετά τη δοκιμασία της  αφής,  εμφανίζεται  ως τέλειος  θεολόγος,  διακηρύσσοντας στον Ιησού Χριστό δύο φύσεις  και  ένα  πρόσωπο. Λέγοντας  «Κύριέ  μου», αναγνωρίζει την ανθρώπινη φύση και προσθέτει: «Θεέ μου», τη θεία φύση, και αυτές οι δύο φύσεις σε έναν και μοναδικό Θεό και Κύριο».

           Το Ευαγγέλιο συνεχίζει να ονομάζει «μακάριοι είναι εκείνοι που θα πιστέψουν χωρίς να έχουν δει!»

           «Όταν ένας χριστιανός μπαίνει στον πειρασμό να πει: «Μακάρι να βρισκόμουν σε εκείνους τους ευλογημένους καιρούς για να δω με τα ίδια μου τα μάτια τα θαύματα του Ιησού Χριστού, ας θυμάται αυτά τα λόγια: «Μακάριοι είναι αυτοί που δεν είδαν τίποτα και όμως πίστεψαν» (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος).

           Το σημερινό Ευαγγέλιο περιέχει πολλά ακόμη μυστήρια. «Και  υπάρχουν πολλά άλλα  πράγματα που, αν γράφονταν ένα προς ένα, δεν νομίζω ούτε όλος ο κόσμος να μπορούσε να χωρέσει τα βιβλία που θα γράφονταν». (Ιωάννης 21:25) 

           Θα μπορούσα επίσης να εξηγήσω την όμορφη εικόνα, παρακάτω, αλλά επειδή δεν είμαι  πολύ φλύαρος  και δεν θέλω να σας κουράσω περισσότερο, περιβάλλω αυτά τα μυστήρια με σιωπή.

 

Ἔλεος πιά, μέ τίς αὐθαίρετες, ἄσχετες, ἀνάρμοστες καί ἀσεβεῖς ἑρμηνεῖες τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς ΕΟΡΤΗΣ τῶν ἑορτῶν, τοῦ Ἁγίου Πάσχα, δηλαδή τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, μέσα ἀπό τίς ἀπαράδεκτες εὐχές τῶν Ἑλλήνων Πολιτικῶν.

 

● Πάσχα = Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ! 

 

● Ὀρθόδοξο Πάσχα τῶν Ἑλλήνων δέν σημαίνει οὔτε γιορτή τῆς Ἄνοιξης, οὔτε ἀναγέννηση τῆς φύσης, οὔτε νίκη ἑνός κάποιου φωτός ἐναντίον κάποιου σκότους, οὔτε τῆς ζωῆς, γενικῶς καί ἀορίστως, κατά τοῦ θανάτου. 

"Η Ανάσταση είναι ταυτισμένη στη συλλογική συνείδηση του λαού μας με την ελπίδα, την άνοιξη, την αλλαγή. Συμβολίζει το φως που νικάει πάντα το σκοτάδι. Τη ζωή που ξεπερνά το Γολγοθά και τη Σταύρωση.

Μέρες ελπίδας είναι και οι σημερινές για το λαό μας, που προσδοκά Ανάσταση συλλογική. Για μια καλύτερη ζωή, ένα καλύτερο αύριο.

Εύχομαι από καρδιάς σε όλες τις Ελληνίδες και σε όλους τους Έλληνες, χρόνια πολλά, με υγεία, δύναμη και δικαιοσύνη.

                                                                                   Αλέξης Τσίπρας"

 

Αγαπητέ κ. Τσίπρα, 

Σεβαστή η δυσκολία σας, ως μη πιστεύοντος κατά δήλωσή σας, να κάνετε αναφορά στον πραγματικό πυρήνα και την αδιαμφισβήτητη ουσία της ΕΟΡΤΗΣ της Αναστάσεως που αποδίδεται με μόλις δύο λέξεις: 

Χριστός Ανέστη!

Όμως, δεν είναι αποδεκτό, ούτε έντιμο να παραποιείτε το πνευματικό περιεχόμενο της ΕΟΡΤΗΣ αλλά και της ευσέβειας των Ελλήνων πιστών με δικές σας αθεο-λόγητες και αυθαίρετες ερμηνείες, οπως είναι οι παραπάνω δηλώσεις σας. Γι' αυτό και προς εσάς ο δικός μας χαιρετισμός είναι ο μοναδικός αυτών των ημερών, έστω κι αν αδυνατείτε να τον απαντήσετε καταλλήλως : Χριστός Ανέστη!

Βεβαίως, για την δικαιοσύνη και την ακρίβεια των πραγμάτων, πρέπει να δηλώσουμε ότι και για την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτικών, όλων των αποχρώσεων, καθώς και πολιτειακών προσώπων (για να μην αναφερθούμε και στους ανεκδιήγητους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους), δυστυχώς, οι ευχές τους για την Εορτή της Αναστάσεως ήταν για άλλη μια χρονιά, όσον αφορά την "καταλληλότητά" τους, άσχετες και ανάρμοστες, αν όχι προκλητικές, κυριολεκτικώς ειπώθηκαν "άλλα αντ' άλλων", με πρώτη περίπτωση την κυρία Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Και μία πρακτικής αξίας υπενθύμιση:

Το "ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ" είναι άγγελμα, χαρμόσυνη είδηση και ομολογία που αντικαθιστά για σαράντα ημέρες στη ζωή των Χριστιανών κάθε άλλον χαιρετισμό, ο οποίος σχετίζεται με τον ημερήσιο κύκλο του χρόνου (καλημέρα, καλησπέρα, κοκ). Δεν είναι τυπική ευχή, ούτε βεβαίως απαντάται με το "επίσης" ή το "ευχαριστούμε", γιατί κι αυτά τα τραγελαφικά έχουν ακουστεί. Μοναδική απάντησή του είναι το : ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ! Το οποίο αντιστοίχως αποτελεί επιβεβαίωση, αποδοχή και μαρτυρία πίστεως. 

Βεβαίως, αυτά αφορούν στους ορθοδόξους Χριστιανούς και, ως γνωστόν, η αλήθεια απλά  υπάρχει και δεν επιβάλλεται σε κανέναν που δεν την δέχεται οικειοθελώς.

Η Ανάσταση του Χριστού δέν συμβολίζει κάτι, όπως πολλοί αναφέρουν, ατυχώς ακόμη και αρκετοί θρησκευόμενοι. Η Ανάσταση απλά ΕΙΝΑΙ! Είναι γεγονός, είναι θεμελιώδες περιεχόμενο της Πίστεως, είναι μυστήριο. Ωστόσο κανείς, ούτε εκείνος που δεν πιστεύει, δεν δικαιούται να παραποιεί την Πίστη ή να την παρερμηνεύει και κυρίως να την εκμεταλλεύεται.

Λίγος σεβασμός δεν βλάπτει, αντιθέτως τιμά και τον άθεο και τον άθρησκο, ο οποίος έτσι σέβεται πρωτίστως τον εαυτό του. Η Ορθοδοξία, ως Εκκλησία του Χριστού, επί είκοσι αιώνες τώρα πανδοχεύει τον ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ και πολλά άλλα έθνη και λαούς με τις άγιες Εορτές Της. Επιβεβαιώνει δε των αρχαίων προγόνων μας τη ρήση ότι "βίος ανεόρταστος, οδός απανδόχευτος"! 

Όσοι, λοιπόν, καίτοι δεν πιστεύουν, απολαμβάνουν σε κοινωνικό και συλλογικό επίπεδο τόσες χαρές, ομορφιές και παραδόσεις που συνδυάζονται μαζί τους και εν πολλοίς προέρχονται από αυτές (τις άγιες Εορτές), τουλάχιστον ας μην τις προσβάλλουν και τις  αλλοιώνουν. 

Εκείνη, η Ορθόδοξη Πίστη, πρόσφερε και προσφέρει, δημιούργησε και παρηγορεί, κράτα δε σαν συνεκτικός δεσμός σε μία ενωτική αναφορά εκατομμύρια ανθρώπων ανά τον κόσμο, με μια, αν μη τι άλλο, αξιοθαύμαστη αντοχή και διαχρονικότητα. 

Άραγε οι περιφρονητές της έχουν να επιδείξουν ή να προτείνουν κάποια άλλη εναλλακτική, για να μην είναι η ζωή μας, όπως τείνει να διαμορφωθεί με τη σύγχρονη υλιστική άποψη και μονοδιάστατη προσέγγισή της, "οδός απανδόχευτος" ; 

                                            Χριστός Ανέστη!
                                         Δημ. Κ. Αναγνώστου
                                                  Θεολόγος

 Ἔκκληση συμπαραστάσεως καί βοηθείας

Οἱ "ἄστεγοι" ἐνορίτες
τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τῆς Κορίνθου
ζητοῦν ἐπειγόντως
τήν ἀδελφική σας ἀρωγή
 

Ὅπως ἴσως ἤδη γνωρίζετε περίπου σαράντα ψυχές πού ζοῦμε στόν τόπο πού κήρυξε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐδῶ καί ἕνα περίπου χρόνο στερούμαστε τή δυνατότητα νά ἐκκλησιαζόμαστε καί λατρεύουμε ὀρθοδόξως τόν Θεό στόν τόπο μας. Αὐτό εἶναι ὀδυνηρό γιά ἐμᾶς καί ἰδιαιτέρως γιά τά νεαρά μέλη τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας κοινότητος.

Ἀπό πολλά χρόνια ἐπιθυμούσαμε τή σύσταση Ἐνορίας γιά τήν πνευματική ἐξυπηρέτηση ὅλων τῶν εὐσεβῶν τῆς περιοχῆς μας. Τελευταία καί μάλιστα ἐξ ἀφορμῆς δυσαρέστων ἐξελίξεων στό ἐκκλησιαστικό πεδίο (μέ τήν παγίδευση τῆς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Ἑξαμιλίων, ὅπου ἐξ ἀνάγκης ἐκκλησιαζόμασταν, σέ ἐκκλησιολογικά ἀδιέξοδα) οἰκονόμησε ὁ Θεός νά συσταθεῖ αὐτή ἡ Ἐνορία ἐν τοῖς πράγμασι μέ τήν φιλοξενία τῶν εὐσεβῶν στό γνωστό ἐκκλησάκι τοῦ Ἀγίου Νεκταρίου στην Ξυλοκέριζα Κορίνθου.

Ἡ ἐνοριακή μαρτυρία μας ἐκεῖ, σύν Θεῶ, ὑπῆρξε συνεχής καί παρήγορη. Πλήν ὅμως ἡ φιλοξενία μας ἔληξε ἐξαιτίας τῶν διαθέσεων τῶν κληρονόμων τῶν εὐσεβῶν Κτιτόρων τοῦ Ναΐσκου, μέ ἀποτέλεσμα, ὅπως ἐν ἀρχῆ σημειώσαμε, νά εἴμαστε ἔκτοτε "ἄστεγοι"! Ἐν ὄψει μάλιστα τῶν ἁγίων ἡμερῶν πού πλησιάζουν βιώνουμε δραματικά αὐτή τή συνθήκη, χωρίς νά ἔχουμε μόνοι τή δυνατότητα νά τήν ἀλλάξουμε.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, τή βοήθεια ὅλων καί κάθε ἑνός ἤ μιᾶς ἐν Χριστῶ ἀδελφοῦ καί ἀδελφῆς (καθώς καί τῶν ἀνά τήν Ἑλλάδα καί τό ἐξωτερικό ὀρθοδόξων Ἱερῶν Μονῶν καί Ἐνοριῶν τῆς Ἐκκλησίας) προκειμένου ἐπιτέλους νά ἀποκτήσουμε "στέγη" γιά νά ἐξυπηρετούμεθα πνευματικῶς, τόσον ἐμεῖς, ὅσον καί κάποιοι ἐνδιαφερόμενοι γιά τήν εὐσέβεια συμπολίτες μας.

Ἀναζητώντας, σύμφωνα μέ τή σχετική Ἀπόφαση καί ὑπόδειξη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τόπο (οἰκόπεδο) ἐντός τῆς πόλεως τῆς Κορίνθου, προκειμένου ἐκεῖ νά ἀνεγείρουμε Ναό (μικρό καί ταπεινό) γιά νά στεγάσει τήν μικρή Ἐνορία μας, ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΚΚΛΗΣΗ γιά τη συγκέντρωση τοῦ ἀπαιτουμένου ποσοῦ γιά τήν ἀγορά του.

Εἶναι πλέον ἤ βέβαιον ὅτι ὅσοι συμβάλλουν σέ αὐτό θά λάβουν παρά Θεοῦ μεγάλο πνευματικό "μισθό" Κτιτόρων Ἱεροῦ Ναοῦ καί θεαρέστου ἐλεημοσύνης πρός δόξαν τοῦ Τρισαγίου ὀνόματός Του, ἀλλά καί τήν αἰώνια εὐγνωμοσύνη τῶν πιστῶν τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας, ὄχι μόνον τῶν ζώντων καί τῶν κεκοιμημένων ἀλλά καί τῶν ἐσομένων!

Ἐπειδή δέ, οἱ πιστοί τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας δέν ἔχουμε τήν ἀπαιτουμένη οἰκονομική εὐχέρεια γιά τήν πραγματοποίηση τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ σκοποῦ, ἀπεφασίσθη νά ἐκποιήσουμε ἕνα περιουσιακό στοιχεῖο πού μᾶς παρεχώρησε γι' αὐτόν τόν σκοπό ἡ εὐσεβής ἰδιοκτήτριά του.

Συγκεκριμένα πωλεῖται κτῆμα μέ ἐλαιόδενδρα ἐκτάσεως τεσσάρων (4) στρεμμάτων, στήν ἐξοχική περιοχή τῶν Ἑξαμιλίων (Κορίνθου), ἐπίπεδο καί μέ ἀπεριόριστη θέα στόν Κορινθιακό καί τόν Σαρωνικό Κόλπο, μέ πρόσβαση σέ ρεῦμα καί δίκτυο νεροῦ, ἀντί τοῦ ποσοῦ (ἀσχέτως τῆς ἀντικειμενικῆς καί τῆς ἐμπορικῆς του ἀξίας) πού στοιχειωδῶς ἀπαιτεῖται γιά τήν ἀγορά τοῦ οἰκοπέδου, ἐντός τῶν ὁρίων τῆς πόλεως τῆς Κορίνθου, πρός ἀνέγερση τοῦ Ἐνοριακοῦ Ναοῦ, τό ὁποῖο (ποσό) δέν θά πρέπει νά εἶναι χαμηλότερο ἀπό 40.000 εὐρώ.

Κάνουμε ΕΚΚΛΗΣΗ σέ ὅσους θέλουν νά βοηθήσουν τήν ἀνέγερση ἑνός Ἐνοριακοῦ Ναοῦ καί ἔχουν τή δυνατότητα ἀγορᾶς τοῦ προσφερομένου κτήματος νά ἐπικοινωνήσουν μαζί μας (μέ τόν Σεβασμιώτατο Ἐπίσκοπο Νικαίας κ. Παῦλο, Τοποτηρητή τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Κορίνθου καί τόν Θεολόγο κ. Δημήτριο Κάτσουρα) γιά τά περαιτέρω.

Ἐάν καί ἐφ' ὅσον ἐξασφαλισθεῖ τό ἀνωτέρω ποσόν καί κατά συνέπειαν ἀγορασθεῖ καί ἐξασφαλισθεῖ ὁ τόπος, πιστεύουμε ὅτι ἡ ἐν συνεχεία ἀνέγερση ἑνός ταπεινοῦ (ἔστω καί προκατασκευασμένης μορφῆς)  Ναοῦ θά πραγματοποιηθεῖ, σύν Θεῶ, εὐχερέστερα καί συντομότερα.

Ἐπικαλούμεθα τίς πρός Θεόν πρεσβεῖες τῆς Κυρίας Θεοτόκου τῆς Μυρτιδιωτίσσης, τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί τῶν ἐκ Κορίνθου καταγομένων Ἁγίων Γερασίμου τοῦ ἐν Κεφαλληνίᾳ καί Μακαρίου Ἀρχιεπισκόπου Κορίνθου, τῶν Νοταραίων, καθώς καί τήν εὐχή καί εὐλογία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τήν ἐπίτευξη τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ σκοποῦ.

Ἄς εἶναι αὐτό τό τελευταῖο Πάσχα πού θά βιώσουμε τήν ὀδυνηρή πνευματική στέρηση "στέγης" πρός ἐπιτέλεση τῆς Λατρείας στόν τόπο μας.

Ἀναμένοντες ἐναγωνίως τήν ἀνταπόκρισή σας στήν ἀνωτέρω ἔκκλησή μας, εὐχόμεθα πρός ὅλους Καλό Πάσχα!

 

Ζητείται εκκλησιαστικός άνδρας μεταξύ των Ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος. Υπάρχει;

 

του Δημ. Κ. Αναγνώστου, Θεολόγου

 

 

Αστυνομικός περνάει στο πόδι του Μητροπολίτου Παύλου, Ηγουμένου της Λαύρας του Κιέβου, ηλεκτρονικό «Βραχιολάκι» πριν οδηγηθεί στον κατ’ οίκον περιορισμό του.

 

Αυτές τις ημέρες διαδραματίζονται φοβερά και απαίσια γεγονότα στο Κίεβο και συγκεκριμένα στην Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου (11^ου αιώνος), το σέμνωμα της Ορθοδοξίας για ολόκληρο τον Ορθόδοξο Σλαβικό κόσμο.

Οι εκατοντάδες μοναχοί της Λαύρας εκδιώκονται από τη Μονή της Μετανοίας τους, ο Ηγούμενός τους, Επίσκοπος Παύλος, καταδικάζεται σε κατ’ οίκον περιορισμό (εκτός της Λαύρας) και από τις Αστυνομικές Αρχές τοποθετείται στο πόδι του το γνωστό ηλεκτρονικό «βραχιολάκι», οι χιλιάδες διαμαρτυρόμενοι πιστοί χλευάζονται από υποστηρικτές της εκδιώξεως των μοναχών, οι οποίοι (χλευαστές) φέρουν στα ενδύματά τους φασιστικά και σατανιστικά σύμβολα ενώ σχηματίζουν ανάλογα σχήματα και σύμβολα με τά υψωμένα απειλητικά χέρια τους!

Το πρόσχημα είναι οι απαιτήσεις των Ουκρανικών Αρχών και ειδικότερα του Ουκρανικού Υπουργείου Πολιτισμού επί του χώρου, τον οποίο αντιμετωπίζουν ως κρατική περιουσία και τουριστικό αξιοθέατο για προσπορισμό εσόδων.

Η πραγματική αιτία είναι η συνεργασία του καθεστώτος Β. Ζελένσκυ με τον επικεφαλής της Αυτοκέφαλης ψευδο-εκκλησίας στην Ουκρανία υπό τον «Μητροπολίτη» Κιέβου Επιφάνιο Ντουμένκο, στην κατεύθυνση μιας σχεδιασμένης αρπαγής, από την κατοχή και δικαιοδοσία της περί τον Μητροπολίτη Κιέβου κ. Ονούφριο Ιεραρχίας της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, όλων των ιστορικών Μονών αλλά και των Ενοριών και προσκυνημάτων των Ορθοδόξων της Ουκρανίας.

Πέραν, όμως, από τους ανωτέρω δρώντες και συνενόχους του απάνθρωπου και αντιχρίστου διωγμού κατά της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ουκρανία, υπάρχει και κρύπτεται όπισθεν αυτών και ο ηθικός αυτουργός του τεράστιου αυτού σκανδάλου και φοβερού εγκλήματος, που δεν είναι άλλος παρά ο επικαθήμενος στον Πατριαρχικό Θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίος. Ο τελευταίος με προκλητική εκδικητικότητα και μανία πολεμά την Ορθοδοξία και επιδίδεται στο ανίερο έργο της «δημιουργίας», όπου δεν αναγνωρίζεται η κυριαρχία του, παραλλήλων προς τις υφιστάμενες τοπικές Εκκλησίες «εκκλησιών», των οποίων όχι μόνον η κανονικότητα αμφισβητείται αλλά και η ίδια η πίστη τους!

Στο πλευρό του κ. Βαρθολομαίου, άβουλοι και μοιραίοι αντάμα, στο σχέδιο εξουθενώσεως και απομονώσεως των Πατριαρχείων και Εκκλησιών εκείνων που με την αποχή τους «χάλασαν» το αφήγημα της παντοκρατορίας του κατά τη σύγκληση της διαβοήτου «Συνόδου» στο Κολυμπάρι της Κρήτης (Ιούνιος 2016), βρίσκονται μόνον τέσσερεις (4), του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως συναριθμουμένου, εκ των δεκατεσσάρων (14) Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών ανά τον Ορθόδοξο κόσμο. Μεταξύ δε αυτών, ατυχώς και αδικαιολογήτως, αν και όχι ανεξηγήτως, βρίσκεται και η Εκκλησία της Ελλάδος.

Όμως, το Ουκρανικό ζήτημα πλέον έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις και έχει εξελιχθεί, από ένα διοικητικό (αν και όχι μόνο, λόγω της διακοπής και της ευχαριστιακής κοινωνίας) σχίσμα μεταξύ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και Πατριαρχείου Μόσχας, σε πνευματική ωρολογιακή βόμβα για την παγκόσμια Ορθοδοξία, η οποία απειλεί να ανατινάξει την ενότητά Της στον αέρα!

Επιπλέον, όσοι για συγκεκριμένους λόγους (μιας κακώς νοουμένης στηρίξεως προς τον λεγόμενο «Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας» ή εκ λόγων ιδιαιτέρου συμφέροντος) ευθυγραμμίζονται, άνευ ετέρου, προς την τακτική και πρακτική του Φαναρίου, είναι πρόδηλο και σαφές ότι επωμίζονται τεράστια ευθύνη για σειρά ανόσιων πρακτικών κρυφού και φανερού διωγμού της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας και των εκατομμυρίων πιστών της. Αυτές οι πρακτικές έχουν ήδη καταγραφεί και θα παραμείνουν ανεξίτηλες στις σελίδες της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας, βαμμένες κυριολεκτικά ακόμη και με το αίμα κληρικών, μοναχών και πιστών στην μαρτυρική, και όχι μόνο λόγω πολέμου, Ουκρανία.

Γι΄ αυτό, πλέον, όσοι στηρίζουν, υπερασπίζονται και δικαιολογούν ή σιωπούν μπροστά στα αποτρόπαια «κατορθώματα» της εκκλησιαστικής πολιτικής του Φαναρίου και του φερομένου ως «πρώτου άνευ ίσων» Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, θα είναι και ήδη είναι υπόλογοι και συνένοχοι για αυτά έναντι Θεού, Ιστορίας και ανθρώπων!

Όσο για τον εξ αντικειμένου υπεύθυνο για την βία και την τρομοκρατία των Ουκρανικών Αρχών κατά των Ορθοδόξων Κληρικών, Μοναχών και πιστών Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκυ, τι να πούμε; Αύτή φαίνεται είναι η Δημοκρατία, η Ελευθερία, ο πατριωτισμός και ο ανθρωπισμός που επικαλείται και επαγγέλεται!

Αλλά και για την Εκκλησία της Ελλάδος που ως μη ώφειλε ενεπλάκη σε αυτό το βρώμικο παιγχνίδι των ισχυρών της γής και των μετ’  αυτών διαπλεκομένων εκκλησιαστικών ταγών, και ιδιαιτέρως για την Ιεραρχία Της τίθεται πιεστικό το ερώτημα: Δεν υπάρχει μεταξύ των Ιεραρχών της ΕΝΑΣ εκκλησιαστικός ΑΝΔΡΑΣ (Επίσκοπος με ανδρείο φρόνημα) να διαφωνήσει, να διαμαρτυρηθεί, να διαχωρίσει την θέση του και να καταγγείλει τα εγκλήματα που συντελούνται και τους καθιστούν συνενόχους των;

Σήμερα, ίσως, θα αποτελούσε μια διέξοδο στα συσωρευμένα αδιέξοδα της Φαναριώτικης πολιτικής (και) στο Ουκρανικό η σύγκληση αληθινής Πανορθοδόξου Συνόδου, όπως ήδη έχουν ζητήσει αρκετές τοπικές Εκκλησίες, προς αντιμετώπιση όσων έχουν προκληθεί και δημιουργηθεί. Φοβούμεθα, όμως, ότι αν όχι και σήμερα, αύριο πάντως ίσως να είναι αργά για μία κοινώς αποδεκτή κανονική δευθέτηση και αποκατάσταση των πραγμάτων! 

 

 

«Ἐμπλοκή καί διαπλοκή
πολιτικῆς καί θρησκευτικῆς ἐξουσίας
στό Οὐκρανικό ζήτημα»

Τοῦ κ. Δημητρίου Ἰ. Κάτσουρα*

 

ΠΕΡΙΛΗΨΙΣ

 

Τὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα ἔγινε εὐρύτερα θέμα πρὸς συζήτηση τελευταῖα, κυρίως ἐξαιτίας τῆς στρατιωτικῆς εἰσβολῆς τῆς Ρωσίας στὴν Οὐκρανία τὸν περασμένο Φεβρουάριο (2022). Οὐσιαστικὰ πρόκειται γιὰ μία ἀναμενόμενα δύσκολη σχέση  Μόσχας (Ρωσίας) καὶ Κιέβου (Οὐκρανίας) πού, πέραν τῆς βεβαρυμένης “προϊστορίας” της, προέκυψε κυρίως μετὰ τὴν κατάρρευση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, τὴν ἀποκοπὴ τῆς Οὐκρανίας (πρώην Σοβιετικῆς Δημοκρατίας) καὶ τὴ δημιουργία τοῦ ἀνεξάρτητου Οὐκρανικοῦ Κράτους, τὸ 1991. Ἡ ἀντιπαράθεση προκλήθηκε κυρίως ἀπὸ τὴ σταδιακὴ ἀποξένωση τῆς Οὐκρανίας, ὑπὸ τὴ νέα διακυβέρνησή της, ἀπὸ τὴ Ρωσία καὶ τὸν προσανατολισμὸ τοῦ Οὐκρανικοῦ Κράτους πρὸς τὴ Δύση, ἀλλὰ καὶ τὴν προοπτικὴ ἔνταξής της στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, ἀκόμη καὶ τὴ συνεργασία της μὲ τὸν ἀμυντικὸ στρατιωτικὸ σχηματισμὸ τοῦ ΝΑΤΟ. Ἡ Ρωσία ἐπικαλούμενη διώξεις τοῦ ρωσόφωνου πληθυσμοῦ τῆς χώρας καὶ θεωροῦσα ἀπειλὴ τὴν προοπτικὴ ἐπέκτασης τῆς ΝΑΤΟϊκῆς παρουσίας μέχρι τὰ σύνορα τῆς ἐπικράτειάς της, μάλιστα παρὰ τὶς σχετικὲς συμφωνίες/δεσμεύσεις γιὰ ἀποφυγὴ τέτοιων ἐπιλογῶν ἀπὸ τὸ Οὐκρανικὸ Κράτος, κλιμάκωσε τὴν ἀντιπαράθεση καὶ τὴν μετέφερε σὲ ὅλα τὰ πεδία. Μία ἰδιαίτερη, ἀλλὰ ὄχι μεμονωμένη ἢ ἀμελητέα σὲ ἐπίδραση καὶ συνέπειες, πτυχὴ καὶ παράμετρος τῆς ἀντιπαράθεσης Μόσχας καὶ Κιέβου εἶναι καὶ τὸ παράλληλα δημιουργημένο ἐκκλησιαστικὸ ζήτημα ἀπὸ τὴ συγκρότηση μίας νέας Ἐκκλησίας στὴν Οὐκρανία, μὲ τὴν πρωτοβουλία καὶ συνδρομὴ τοῦ Πατριαρχείου τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ τῶν ὑποστηρικτῶν του, ἡ ὁποία ἐπισφραγίζει καὶ σὲ ἐκκλησιαστικὸ ἐπίπεδο τὴν διάρρηξη (καὶ) τῶν διαχρονικῶν ἐκκλησιαστικῶν δεσμῶν Μόσχας-Κιέβου, μὲ παράλληλη περιθωριοποίηση τοῦ πολυάριθμου ποιμνίου καὶ τῶν Ποιμένων του στὴν Οὐκρανία, ποὺ ἐπιμένουν νὰ διατηροῦν τὴν ἐκκλησιαστικὴ τουλάχιστον σχέση μὲ τὸ ἐπὶ αἰῶνες Πατριαρχεῖο τους στὴ Μόσχα. Αὐτῆς τῆς παραμέτρου οἱ διαστάσεις φαίνονται νὰ εἶναι σημαντικές, ἰδιαιτέρως ὅταν διαπιστώνεται (καὶ) σὲ αὐτὸ τὸ πεδίο, ἡ ἐμπλοκὴ καὶ διαπλοκή, πέραν τῶν ἀντιπαρατιθέμενων Κρατῶν καὶ Ἐκκλησιῶν, καὶ “τρίτων” πολιτικῶν δυνάμεων καὶ παραγόντων, ἐπιβεβαιώνοντας μία διευρυμένη διαπλοκὴ καὶ ἀλληλεπίδραση πολιτικῆς καὶ θρησκευτικῆς ἐξουσίας.

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

Ἡ Οὐκρανία εἶναι μία μεγάλη Εὐρωπαϊκὴ χώρα μὲ πλούσιο ἱστορικὸ παρελθὸν καὶ πολλὲς δραματικὲς στιγμὲς καὶ ὁρόσημα στὴν πορεία της αὐτή, τὰ ὁποῖα εἶναι χρήσιμο καὶ τελευταῖα ἀποδείχθηκε καὶ ἀναγκαῖο νὰ ἔχουν μελετηθεῖ καὶ προσεχθεῖ. 

Εἴμασθε ὅλοι πεπεισμένοι καὶ τὸ συνειδητοποιοῦμε ὅλο καὶ περισσότερο ὅτι ὁ κόσμος ἀλλάζει μὲ καταιγιστικοὺς ρυθμούς. Ἰδιαίτερα στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἤπειρο πολλὲς ἀπὸ τὶς ἀλλαγὲς αὐτὲς ἦταν σὲ ἕνα βαθμὸ προβλέψιμες, μετὰ τὴν ἱστορικῆς σημασίας κατάρρευση τοῦ προπυργίου τοῦ λεγόμενου ὑπαρκτοῦ Σοσιαλισμοῦ, δηλαδὴ τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης. 

Σημαντικὲς ὑπῆρξαν καὶ συνεχίζουν νὰ εἶναι, ἀφοῦ μάλιστα δὲν ἔχουν ὁλοκληρωθεῖ, καὶ οἱ ἐξελίξεις ποὺ ἀκολούθησαν καὶ ἀφοροῦν στὴ διάλυση τῆς πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ἔχουν μάλιστα ἕνα κοινὸ μὲ τὶς ἐξελίξεις ποὺ προκάλεσε ἡ διάλυση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης: Πρόκειται γιὰ μία ἀντίστροφης κατεύθυνσης προοπτικὴ ἀπὸ τὴν πολιτικὴ συνένωση μὲ βάση τὴν πολιτικὴ ἰδεολογία, τὶς περισσότερες φορὲς βίαιη καὶ ἀναγκαστική, λαοτήτων, γεωγραφικῶν χώρων καὶ χωρῶν, πρὸς τὴν ἀποδέσμευση, ἀπελευθέρωση καὶ αὐτονόμηση-ἀνεξαρτητοποίηση αὐτῶν ἀντιστοίχως.

Ἐπειδὴ μάλιστα πρόκειται γιὰ λαούς, περιοχὲς καὶ χῶρες μὲ παραδοσιακὰ χαρακτηριστικά, μὲ ἔντονη καὶ δύσκολη ἱστορικὴ διαδρομή, ἀλλὰ καὶ μεταξύ τους ἀντιπαραθέσεις καὶ ἐπώδυνες διαφοροποιήσεις στὸ πέρασμα τοῦ χρόνου, δὲν θὰ εἶναι εὔκολο, οὔτε ἀνώδυνο νὰ ὁλοκληρωθεῖ αὐτὴ ἡ ἀντίστροφη διαδικασία καὶ πολὺ πιθανὸ καὶ ἀναμενόμενο εἶναι νὰ προκαλέσει καὶ πέραν τῶν ὁρίων τους ἀνακατατάξεις καὶ μεταβολές.

Εἰδικότερα, τόσο στὴν περίπτωση τῆς Οὐκρανίας ὅσο καὶ τῆς πρώην Γιουγκοσλαβίας, πέραν τῶν ἄλλων πολιτικῶν καὶ οἰκονομικῶν παραμέτρων καὶ διαστάσεων εἶναι μᾶλλον βέβαιο ὅτι ἐπιβάλλεται νὰ προσεχθεῖ καὶ ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν, στὶς ὅποιες ἐκτιμήσεις, ἀποτιμήσεις καὶ τυχὸν σχεδιασμοὺς ἀντιμετώπισης σχετικῶν μὲ αὐτὲς τὶς περιοχὲς προβλημάτων, ἡ θρησκευτικὴ καὶ πολιτιστικὴ ἱστορία, παράδοση καὶ ἐμπειρία αὐτῶν τῶν λαῶν, πολὺ δὲ περισσότερο ἐφ’ ὅσον παραμένει σὲ αὐτὲς τὶς περιοχὲς ζωντανή, ἐνεργὴ καὶ ἀξιοσημείωτα συμμετοχική. 

Δὲν πρέπει νὰ λησμονεῖται καὶ παραθεωρεῖται ὅτι στὶς περισσότερες τῶν ἐπιμέρους κρατικῶν διαιρέσεων καὶ ὀντοτήτων αὐτῶν τῶν περιπτώσεων ἡ ἐθνικὴ καὶ θρησκευτικὴ ταυτότητα καὶ συνείδηση προηγεῖται τῆς ὅποιας κρατικῆς συγκροτήσεως καὶ ἑπομένως ἔχει βαθύτερες ρίζες καὶ ἀναφορὲς στὴ συλλογικὴ μνήμη αὐτῶν τῶν χωρῶν, τῶν λαῶν καὶ τῶν πληθυσμῶν τους.

Σκόπιμο, λοιπόν, εἶναι , μὲ δεδομένη μάλιστα τὴν ἰσχυρὴ θρησκευτικὴ ἢ ἐκκλησιαστικὴ παρουσία τῶν ἀνάλογων δομῶν καὶ θεσμῶν σὲ αὐτὲς τὶς χῶρες, καθὼς ἐπίσης μὲ δεδομένη τὴν ἔκπαλαι διασύνδεση ἢ ἀλληλεπίδραση τῆς θρησκευτικῆς καὶ τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας, νὰ συνυπολογίζεται καὶ ἡ ἐμπλοκὴ καὶ διαπλοκὴ (ὄχι μὲ τὴν ἀρνητική, ἀλλὰ μὲ τὴν κυριολεκτικὴ ἔννοια τῆς λέξης) τῆς ἐκκλησιαστικῆς, μίας καὶ μιλᾶμε γιὰ κατὰ πλειοψηφία ὀρθόδοξες ἢ πάντως χριστιανικὲς χῶρες καὶ λαούς, ἐξουσίας. 

Πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση καὶ μὲ δεδομένο τό, ἴσως ὄχι τυχαῖα, κοινὸ στοιχεῖο τῆς ὀρθόδοξης ἢ ἁπλῶς χριστιανικῆς παράδοσης ὅλων αὐτῶν τῶν Ἀνατολικῶν καὶ Βαλκανικῶν περιοχῶν καὶ χωρῶν, ἐπιβάλλεται νὰ εἶναι γνωστὴ καὶ νὰ ἔχει μελετηθεῖ ἡ θρησκευτικὴ ἱστορία καὶ πνευματικὴ πορεία-διαδρομὴ ὅλων αὐτῶν τῶν λαῶν, ὅπως καὶ ἡ ἐθνική τους συλλογικὴ συνείδηση καὶ ταυτότητα, ἀλλὰ καὶ ἡ γλῶσσα ποὺ ἔχουν ἐπιλέξει νὰ χρησιμοποιοῦν καὶ νὰ ἐκφράζονται πολιτιστικά.

Ὁ συνδυασμὸς αὐτῶν τῶν τριῶν στοιχείων πολλὲς φορὲς εἶναι ἀξεδιάλυτος καὶ ὑπὸ ὁρισμένες συνθῆκες μπορεῖ νὰ γίνει ἐκρηκτικός, ἀνεξέλεγκτος καὶ καθοριστικὸς γιὰ τὶς ὅποιες πολιτικὲς καὶ γεωστρατηγικὲς ἐξελίξεις στὴν παγκόσμια σκηνή. Μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν, δικαιολογημένα, διαφορετικὲς προσεγγίσεις, ἰδίως στὴν ἱεράρχηση καὶ τὸν συσχετισμὸ “αἰτίας” καὶ “αἰτιατοῦ” στὸ ἀνωτέρω πλέγμα, κύριου καὶ δευτερεύοντος ἢ οὐσιώδους καὶ ἐπουσιώδους καὶ γιὰ τὶς ἐπιπτώσεις στὸ σύγχρονο γίγνεσθαι. Ἄλλωστε, ἡ Ἱστορία, παλαιότερη καὶ νεότερη, μᾶς διδάσκει ὅτι «δὲν εἶναι μικρὸ τὸ παραμικρὸ» καὶ ὅλα ἔχουν τὴ σημασία τους, ἐκεῖ ποὺ πρωταγωνιστεῖ ὁ ἄνθρωπος ποὺ διαθέτει καὶ λογική, καὶ νοῦ ἀλλὰ καὶ συναίσθημα σὲ μία ἀπρόβλεπτη σύνθεση μεταξύ τους. 

Τὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα ποὺ ἀφορᾶ σὲ ὅλη τὴν Εὐρώπη καὶ κατ’ ἐπέκταση ὅλο τὸν κόσμο ἀναμφίβολα καὶ ἰδιαιτέρως ἀναφορικὰ μὲ τὴ στάση τῆς Ρωσίας ποὺ εἶναι ἕνα μεγάλο Κράτος μὲ ἔντονα, ἔστω καὶ ἀπομειωμένα σὲ ἔκταση καὶ δυναμισμό, παραδοσιακὰ χαρακτηριστικὰ (ὁ λεγόμενος “ὀρθόδοξος ρωσικὸς κόσμος”), ἐπιβάλλεται νὰ προσεγγίζεται καὶ στὶς δύο κύριες ὄψεις καὶ διαστάσεις του: τὴν πολιτικὴ καὶ τὴν ἱστορική. Καὶ σὲ αὐτὴ τὴν τελευταία μεγάλο μερίδιο ἔχει ἡ θρησκευτικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ παράδοση τοῦ λαοῦ καὶ ἡ ἀντίστοιχη ἐξουσία καὶ ἰσχὺ τῶν ἐκπροσώπων καὶ θεσμῶν της.

 

1. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΟΣΧΑΣ – ΚΙΕΒΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΠΟΙΗΣΙΝ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

 

Ἡ οὐσιαστικὴ  ἀνεξαρτησία  τῆς  Οὐκρανίας  πρα­γματοποιήθηκε μετὰ τὴ διάλυση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, τὸ 1991. Προηγουμένως ἡ σύνδεσή της, ὡς χώρου καὶ πληθυσμοῦ, μὲ τὸν εὐρύτερο χῶρο καὶ τὸν λαὸ τῆς σημερινῆς Ρωσίας γιὰ πολλοὺς αἰῶνες ἦταν στενὴ καὶ παράλληλη, ἀλλὰ σχεδὸν αὐτονόητη καὶ ἀδιάσπαστη, ἂν καὶ πέρασε ἀπὸ ποικίλες φάσεις καὶ διαμορφώσεις στὸ διάβα τῆς ἱστορίας. 

Μετά, ὅμως, ἀπὸ τὴν κατάρρευση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, ἡ Οὐκρανία ἦταν ἀπὸ τὶς πρῶτες περιοχὲς ποὺ αὐτονομήθηκε καὶ διεκδίκησε τὴν ἀνεξαρτησία της, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀναγνώρισή της ὡς ἀνεξάρτητου κράτους[2]. Ἡ ἄμεση γειτνίασή της μὲ τὴν Ρωσικὴ πλέον ἐπικράτεια, καθὼς καὶ ἡ θέση της ἀνάμεσα στὴν ὑπόλοιπη Εὐρώπη καὶ τὴν ἄλλοτε ἐπικεφαλῆς τῶν Ἀνατολικῶν Κρατῶν σημερινὴ Ρωσία προμήνυαν τὸ εἰδικὸ βάρος ποὺ θὰ ἀποκτοῦσε στὶς σχέσεις τῆς τελευταίας μὲ τὸν Δυτικὸ κόσμο.

Μπορεῖ ὁ Οὐκρανικὸς λαὸς νὰ ἀνήκει στὴν εὐρύτερη Σλαβικὴ οἰκογένεια ἢ καὶ νὰ θεωρεῖται, ἂν ὄχι ὁμοεθνής, ἀλλὰ ἀδελφικὸς-συγγενικὸς λαὸς τοῦ Ρωσικοῦ, ὅμως ἀπὸ νωρὶς φάνηκε ὅτι τὸ ἀνεξάρτητο πλέον Οὐκρανικὸ Κράτος ἔστρεφε πλέον τὸ βλέμμα του περισσότερο πρὸς τὴ Δύση καὶ τὴν Εὐρωπαϊκή του προοπτική. 

Μὲ δεδομένο ὅτι, ναὶ μέν, ὁ πάλαι ποτὲ ψυχρὸς πόλεμος μεταξὺ Σοβιετικῆς Ἕνωσης καὶ ΗΠΑ ἔπαψε νὰ ὑφίσταται, τουλάχιστον μὲ τὰ ἀρχικά του ἐμφανῆ καὶ σκληρὰ χαρακτηριστικά, ἡ Ρωσία δέ, μετὰ τὰ πρῶτα χρόνια τῆς προσαρμογῆς της στὸ νέο πλαίσιο μιᾶς νέας πραγματικότητας ἐξακολούθησε καὶ παραμένει ἕνα ἰσχυρὸ Κράτος (λιγότερο στὰ οἰκονομικὰ) σὲ διαφορετικὴ ὡστόσο στάση καὶ πορεία ἀπὸ τὸν λεγόμενο Δυτικὸ κόσμο, οἱ σχέσεις Μόσχας-Κιέβου, μετὰ τὴν ἀνεξαρτησία τῆς Οὐκρανίας, ἐντάσσονται πλέον σὲ μία νέα, δύσκολη, μεταβατικὴ καὶ ἀπρόβλεπτη περίοδο. 

Τὸ Οὐκρανικὸ Κράτος ἀπὸ γεωγραφικῆς καὶ γεωστρατηγικῆς ἀπόψεως ἀποτελεῖ φυσικὸ σύνορο μεταξύ, ἀφ’ ἑνός, τοῦ μεγάλου μέρους τῆς Εὐρώπης, ποὺ ἀποτελεῖ καὶ τὸν κύριο ὄγκο τῶν κρατῶν-μελῶν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καί, ἀφ’ ἑτέρου, τῆς ἀχανοῦς Ρωσικῆς ἐπικράτειας, ἡ ὁποία, παρὰ τὴν κατάρρευση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης καὶ τῆς κυριαρχίας τῆς κομμουνιστικῆς ἰδεολογίας της σὲ αὐτὴν καὶ τοὺς δορυφόρους της, παραμένει σὲ ἀντὶ-δυτικὸ καί, προφανῶς, ἀντινατοϊκὸ ἀστερισμό. 

Ἀντικειμενικὲς δυσκολίες στὶς σχέσεις Μόσχας – Κιέβου ἀπὸ μίας ἀρχῆς διαφάνηκε ὅτι θὰ ἀποτελοῦ­σαν, σὲ μία περίοδο ἐπανατοποθέτησης τῆς συνεργασίας ἢ μὴ τῶν δύο Κρατῶν τους, οἱ συμπαγεῖς ρωσόφωνοι πληθυσμοὶ[3] σὲ συγκεκριμένες περιοχὲς τοῦ Οὐκρανικοῦ πλέον ἐδάφους. Ἰδιαιτέρως τῶν περιοχῶν ἐκείνων ποὺ ἔχουν ξεχωριστὴ γεωστρατηγικὴ σημασία γιὰ τὰ συμφέροντα ἀμφοτέρων, ὅπως οἱ ἀνατολικὲς περιοχὲς καὶ δὴ ἐκεῖνες ποὺ γειτνιάζουν μὲ τὴν Ἀζοφικὴ καὶ τὴ Μαύρη Θάλασσα.

 

2. Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΥΣΙΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΣΧΑΣ

 

Ὅσο οἱ κυβερνήσεις τοῦ ἀνεξάρτητου Οὐκρανικοῦ Κράτους ἦταν φιλορωσικές, οἱ σχέσεις Μόσχας – Κιέβου δὲν ἀντιμετώπιζαν κρίσεις. Νωρίς, ὅμως, φάνηκαν τὰ σύννεφα στὸν ὁρίζοντα τῶν σχέσεών τους, κυρίως μὲ τὴ δράση καὶ τὴν πρόσβαση στὴν πολιτικὴ καὶ ἀργότερα τὴν κυβερνητικὴ ἐξουσία πολιτικῶν ποὺ προέρχονταν ἢ ἐκπροσωποῦσαν δυνάμεις μὲ ἀντιρωσικὸ προσανατολισμό, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ φιλοναζιστικὲς ὀργανώσεις. Στὸ στόχαστρο τῶν τελευταίων, ποὺ παραδόξως θεωροῦνταν ἢ ἐμφανίζονταν καὶ ὡς εὐρωπαϊστές, ἦταν συχνὰ οἱ ρωσόφωνοι πληθυσμοὶ καὶ χῶροι δράσης τους οἱ περιοχὲς αὐτῶν τῶν πληθυσμῶν τῆς χώρας[4].

Ἡ ἀνατροπὴ τῆς τελευταίας φιλορωσικῆς Κυβέρνησης[5] καὶ ἡ ἀνάδειξη στὴν Κυβερνητικὴ ἐξουσία τῶν Κυβερνήσεων τοῦ προηγουμένου καὶ τοῦ σημερινοῦ Προέδρου τῆς Οὐκρανίας (σὲ ἕνα ἡμιπροεδρικὸ σύστημα διακυβερνήσεως ποὺ ἰσχύει στὴ χώρα), μὲ πολλὲς ἑκατέρωθεν καταγγελίες γιὰ νοθεία καὶ ἔξωθεν παρεμβάσεις, ἄνοιξαν τοὺς ἀσκοὺς τοῦ Αἰόλου στὶς σχέσεις Μόσχας-Κιέβου. 

Βασικὸ πρόβλημα ὡστόσο προκάλεσε ἡ ἀρχικὰ διαφαινόμενη καὶ ἐν συνεχείᾳ ἐπιβεβαιωθεῖσα πρόθεση τῆς Οὐκρανικῆς Κυβέρνησης νὰ ἐνταχθεῖ ὄχι μόνο στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, ἀλλὰ καὶ στὸ ΝΑΤΟ, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν μὴ τήρηση σχετικῶν συμφωνιῶν ποὺ εἶχαν γίνει μεταξὺ τῶν δύο πλευρῶν γιὰ τήρηση ἐκ μέρους τοῦ Κιέβου μίας γενικότερα οὐδέτερης στάσης καὶ τοποθέτησης ἰδιαιτέρως ὅσον ἀφορᾶ στὸν βορειοατλαντικὸ στρατιωτικὸ σχηματισμό. Ἡ προοπτικὴ ἔνταξη τῆς Οὐκρανίας στὸ ΝΑΤΟ ἦταν ἀπὸ πλευρᾶς Μόσχας δεδηλωμένη κόκκινη γραμμή[6], ποὺ ἂν παραβιαζόταν θὰ μετέτρεπε τὶς ἤδη τεταμένες σχέσεις μὲ τὸ Κίεβο σὲ ἐχθρικές.

Τελικῶς τὸ Κίεβο ὑπέβαλε αἴτημα ἐντάξεως στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, τὸ ὁποῖο ἔγινε δεκτὸ ἀπὸ τὴν τελευταία, ἀλλὰ προχώρησε καὶ σὲ συνεννοήσεις μὲ τὸ ΝΑΤΟ, ἀφήνοντας ἀνοικτὸ τὸ ἐνδεχόμενο στενῆς στρατιωτικῆς συνεργασίας ἢ καὶ ἐντάξεως σὲ αὐτό. Τὸ τελευταῖο θεωρεῖται ὅτι ὑπῆρξε καὶ ἡ θρυαλλίδα γιὰ τὴν ἐκρηκτικὴ ἀντίδραση τῆς Μόσχας, ἡ ὁποία μὲ πρόσχημα τὴν προστασία τῶν ρωσόφωνων πληθυσμῶν, τὴν ὑπεράσπιση τῆς κηρυχθείσας αὐτόνομης περιοχῆς τῆς Κριμαίας, τὴν ὁποία εἶχε ἤδη καταλάβει σὲ προηγούμενο χρόνο, καὶ τὴν ἀντιμετώπιση τῆς ἀντιρωσικῆς δράσης τῶν φασιστικῶν καὶ φιλοναζιστικῶν Ταγμάτων Ἀζόφ, προχώρησε σὲ “εἰδικὴ ἐπιχείρηση”, ὅπως τὴν ὀνόμασε, δηλαδὴ σὲ πολεμικὴ εἰσβολὴ στὴν Οὐκρανία. Ἡ εἰσβολὴ αὐτὴ ξεκίνησε τὸν Φεβρουάριο τοῦ προηγούμενου ἔτους (2022) καὶ σοβεῖ ἀκόμη, μὲ χιλιάδες θύματα, νεκροὺς καὶ τραυματίες καὶ γιὰ τὶς δύο πλευρές, μὲ μετακινήσεις προσφύγων ἀπὸ τὶς ἐμπόλεμες περιοχὲς σὲ ἀσφαλεῖς προορισμούς, καθὼς καὶ πολλὲς καὶ μεγάλες ὑλικὲς καταστροφὲς σὲ ὑποδομές, σὲ δημόσια κτίρια καὶ σὲ κατοικίες στὶς πληττόμενες τοποθεσίες.

 

3. ΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΟΣΧΑΣ – ΚΙΕΒΟΥ ΕΙΣ ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΝ ΠΕΔΙΟΝ. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

 

Οἱ σχέσεις Μόσχας – Κιέβου στὸ ἐκκλησιαστικὸ πεδίο, ἀντίστοιχα μὲ τὶς πολιτικές, ὑπῆρξαν καὶ αὐτὲς σχέσεις μὲ πολλὲς διαφοροποιήσεις καὶ διακυμάνσεις. Ἡ ἱστορία τους εἶναι μεγάλη καὶ ὄχι τόσο ἁπλή. Σημασία πάντως ἔχει καὶ πρέπει νὰ ἐπισημανθεῖ ὅτι τὸ Κίεβο ὡς ἱστορικὸς χῶρος κατέχει μεγάλη καὶ σημαντικὴ θέση στὴν ἱστορία τοῦ Ρωσικοῦ λαοῦ, ἀφοῦ ἐκεῖ ἀναγεννήθηκε ὁ τελευταῖος ὡς Χριστιανικὸς πλέον λαός, μετὰ τὴν καθοριστικὴ ἐπιλογὴ τῶν ἱστορικῶν ἡγετῶν του καὶ τοῦ ἴδιου τοῦ λαοῦ νὰ ἀσπασθοῦν τὸν Χριστιανισμό, μὲ τὴ μεσολάβηση καὶ βοήθεια τῆς Κωνσταντινούπολης ὡς ἡγέτιδας δύναμης στὸν γνωστὸ τότε κόσμο σὲ πνευματικό, πολιτικό, στρατιωτικὸ καὶ πολιτιστικὸ ἐπίπεδο.

Δὲν πρέπει νὰ λησμονεῖται ὅτι τὸ Κίεβο εἶναι γιὰ τὸν “Ρωσισμὸ” ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολη γιὰ τὴ Ρωμιοσύνη καὶ τὸν Ἑλληνισμὸ ἐκείνης τῆς περιόδου. Στὰ νερὰ τοῦ Δνείπερου ποταμοῦ ποὺ διατρέχει ὁλόκληρη τὴν Οὐκρανία καὶ διασχίζει τὸ Κίεβο βαπτίστηκαν, ἀπὸ τοὺς Βυζαντινούς, χριστιανοὶ οἱ Ρῶσοι, μὲ πρώτους τοὺς Βασιλεῖς τους, Βλαδίμηρο καὶ Ὄλγα, τὸ 988 μ. Χ. 

Μία βασικὴ κανονικὴ Ἀρχὴ τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ καὶ Κανονικοῦ Δικαίου λέει ὅτι τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα, ὅσον ἀφορᾶ τὶς γεωγραφικὲς δικαιοδοσίες καὶ τὰ κέντρα τῶν διοικήσεων, συμμεταβάλλονται ἀνάλογα μὲ τὶς πολιτικές, δηλαδὴ τὶς ἑκάστοτε κρατικὲς ἀλλαγές, διαμορφώσεις καὶ τροποποιήσεις[7]. Καὶ ὡς ἐκ τούτου οἱ ποικίλες κατὰ καιροὺς διαφοροποιήσεις σὲ πολιτικὸ καὶ κρατικὸ ἐπίπεδο ἐπηρέασαν καὶ τὶς σχέσεις Μόσχας καὶ Κιέβου.

Ἀρχικὰ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως, τὸ ἐπονομαζόμενο καὶ Οἰκουμενικό, λόγῳ τῆς ἱεραρχικῆς του τιμῆς καὶ προβαδίσματος ποὺ προερχόταν ἀπὸ τὴν ἀξία καὶ τιμὴ τῆς ἱστορικῆς ἕδρας του ποὺ ἦταν κέντρο τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, δηλαδὴ τῆς Κωνσταντινούπολης, ἔδωσε, βάσει τῆς σχετικῆς δικαιοδοσίας του, τὴν ἀναγνώριση, τιμὴ καὶ ἀξία στὴν πρώην ἐκκλησιαστικὴ ἐπαρχία του (μέχρι τὸν 16ο αἰῶνα), τὴν Ρωσία, ὥστε νὰ εἶναι πλέον ἀνεξάρτητο Πατριαρχεῖο. 

Σὲ αὐτὸ συμφώνησαν καὶ τὰ ὑπόλοιπα πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα τῆς Ἀνατολῆς, ἐπὶ Πατριάρχου Ἰερεμίου τοῦ Β΄τοῦ Τρανοῦ, κατὰ τὸν 16ο αἰῶνα[8], καὶ τὸ Κίεβο, ποὺ ὑπῆρχε πάντα μία σπουδαία καὶ ἀρχικὰ μᾶλλον ἡ κύρια γιὰ τὴ Ρωσία ἐκκλησιαστικὴ ἕδρα, θὰ βρεθεῖ πλέον, γιὰ εὐνόητους γεωγραφικοὺς καὶ ἱστορικοὺς λόγους, στὴν ἀνώτερη πλέον αὐτῆς ἱεραρχικὰ ἐκκλησιαστικὴ δικαιοδοσία καὶ ἐξουσία τῆς Μόσχας[9] (Πατριαρχεῖο Μόσχας καὶ “πασῶν τῶν Ρωσσιῶν”). 

Ὡστόσο, τόσο οἱ ἀντικειμενικὲς πολιτικὲς μεταβολὲς ποὺ μεσολάβησαν καὶ ποὺ δικαιολογημένα, ὅπως προελέχθη, μέχρις ἑνὸς βαθμοῦ ἐπηρεάζουν, σὲ ἐπίπεδο χωρικῶν διαμορφώσεων, τὶς ἐκκλησιαστικὲς δικαιοδοσίες, ὅσο καὶ ἡ ἐπιδείνωση τῶν σχέσεων μεταξὺ Οὐκρανικοῦ καὶ Ρωσικοῦ Κράτους, κυρίως μετὰ τὴ στροφὴ τοῦ πρώτου, ὅπως θὰ λέγαμε σχηματικά, πρὸς τὴ Δύση, ἄρχισαν νὰ ἐπιδροῦν καὶ στὶς σχέσεις Μόσχας-Κιέβου σὲ ἐκκλησιαστικὸ ἐπίπεδο. 

Ἔτσι, τὴ δεκαετία τοῦ 1990, ἡ Μητρόπολη Κιέβου ἄρχισε νὰ ἐνδιαφέρεται περισσότερο, μὲ τὴ στήριξη ἂν ὄχι καὶ παρότρυνση τῶν Ἀρχῶν τοῦ νέου Κράτους, παρότρυνση ποὺ γινόταν ὅλο καὶ πιὸ ἔντονη, ἕως καθοδηγητικὴ ὅσο οἱ σχέσεις Ρωσίας-Οὐκρανίας ἀντιμετώπιζαν δυσκολίες, γιὰ τὴ σταδιακὴ ἀνεξαρτητοποίησή της ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας  καὶ γιὰ τὴν προοπτικὴ ἀποκτήσεως καθεστῶτος αὐτοκεφαλίας, ὑποβάλλοντας σχετικὰ αἰτήματα, χωρὶς ὅμως θετικὴ ἀνταπόκριση. 

Τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας ἔχει καὶ αὐτὸ μακρὰ ἱστορία καὶ “παράδοση” ἐπιδράσεων καὶ παρεμβάσεων στὸ ἔργο καὶ τὶς ἀποφάσεις του, κυρίως ὅταν δὲν ἀφοροῦν ἀμιγῶς πνευματικὰ καὶ θεολογικὰ ζητήματα. Ἱστορία ποὺ ἔφθασε τὴν περίοδο τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, ὥστε τὸ πανίσχυρο τότε κομμουνιστικὸ Κόμμα ὡς οὐσιαστικὴ Κρατικὴ Ἀρχὴ νὰ ἐναλλάσσει τὴν τακτική του ἀπὸ τὸν διωγμὸ τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ θρησκευτικοῦ φαινομένου στὴν πλήρη χειραγώγηση τῆς Ἱεραρχίας της καὶ χρησιμοποίησή της στὸ πλαίσιο τῶν πολιτικῶν καὶ κρατικῶν σκοπῶν καὶ στόχων του.

Ἡ τακτικὴ τῶν παρεμβάσεων συνεχίστηκε καὶ στὸ νέο ἱστορικὸ πλαίσιο μεταξὺ τῆς μετασοβιετικῆς Ρωσίας καὶ τῆς ἀνεξάρτητης Οὐκρανίας, μὲ τὸ Κρεμλίνο ἀπὸ τὴ μία νὰ μὴ θέλει τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας νὰ παραχωρήσει αὐτονομία στὴ Μητρόπολη τοῦ Κιέβου, κάτι βεβαίως ποὺ καὶ τὸ ἴδιο δὲν ἐπιθυμοῦσε, κινούμενο στὸ χῶρο τῆς θεωρίας τοῦ “Ρωσικοῦ κόσμου” (θρησκευτικὸς ἐθνικισμὸς)  καὶ τῆς Μόσχας ὡς “τρίτης Ρώμης” (μετὰ τὴν Κωνσταντινούπολη ποὺ μειονεκτεῖ, κατὰ τὴ θεωρία αὐτή, εὑρισκόμενη σὲ μὴ χριστιανικὸ Κράτος)[10] νὰ κυριαρχεῖ σὲ ὁλόκληρο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο, κρατώντας προφανῶς τὶς μεγάλες ἐπαρχίες τῆς δικαιοδοσίας της ὑπὸ τὸν πλήρη ἐκκλησιαστικὸ καὶ κατ’ ἐπέκταση Ρωσικὸ ἔλεγχο. 

Μέσα στὸ ἀνωτέρω κλῖμα καὶ πλαίσιο ἡ Μητρόπολη τοῦ Κιέβου, ἔχοντας ὑπὸ τὴ δικαιοδοσία της ὁλόκληρο τὸν ὀρθόδοξο πληθυσμὸ τῆς Οὐκρανίας ἀνερχόμενο σὲ πολλὰ ἑκατομμύρια, διασπάστηκε σὲ ἐπίπεδο διοικήσεως (Ἱεραρχίας) μὲ ἀποτέλεσμα νὰ δημιουργηθεῖ ἐκκλησιαστικὸ σχίσμα. Ἡ μία πλευρά του, ἡ μᾶλλον πολυπληθέστερη σὲ ποίμνιο, ἔμεινε ὑπάκουη καὶ συνδεδεμένη μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας, ἐνῷ ἡ ἄλλη αὐτοανακηρύχθηκε αὐτόνομη καὶ ἀνεξάρτητη, μέχρι σημείου νὰ αὐτὸ-ἀναγορευθεῖ ὁ ἐπικεφαλῆς της σὲ Πατριάρχη Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας, προκαλώντας τὴν κανονικὴ ἐκκλησιαστικὴ καταδίκη τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, στὸ ὁποῖο κανονικὰ τὸ Κίεβο ὑπαγόταν. 

Σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο τῶν ἐξελίξεων δίνει τὸ παρὼν τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως, στὸ ὁποῖο εἶναι γεγονὸς ὅτι ἀπευθύνθηκε ἡ καταδικασμένη ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας πλευρά. Τὸ πρῶτο μὲ ἐπίκληση τοῦ δικαιώματός του (τὸ ὁποῖο ἀμφισβητεῖται ἀπὸ ὁρισμένους ὅσον ἀφορᾶ στὸ πλαίσιο, τὰ ὅρια καὶ τὸ δικαιοδοσιακὸ εὖρος του) νὰ δέχεται προσφυγὲς καὶ νὰ ἀνακρίνει ἐκκλησιαστικὲς ὑποθέσεις ἄλλων δικαιοδοσιῶν σὲ ἀνώτερο βαθμὸ (ἔκκλητο) ἀποφασίζει νὰ ἀποκαταστήσει στὴν κανονικότητα τοὺς καταδικασμένους (11-10-2018), δηλαδὴ περιφρονώντας  τὶς σχετικὲς τελεσίδικες κανονικὲς Ἀποφάσεις τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας καὶ νὰ δώσει ἐντολὴ νὰ γίνει “ἕνωση” τῶν διϊσταμένων, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀναγνωρίσει, παρὰ τὴν ὕπαρξη κανονικοῦ Μητροπολίτη Κιέβου, νέο ἐπικεφαλῆς, ἀνταποκρινόμενη ἀκόμη καὶ σὲ παραχώρηση Αὐτοκεφαλίας (6-1-2019) στὴν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας μὲ τὸν νέο Μητροπολίτη Κιέβου ὡς νέο Προκαθήμενο. 

Ἐδῶ, ὅμως, ξεκίνησαν νέα μεγάλα καὶ ἤδη ἀκανθώδη προβλήματα, μὲ πολὺ σοβαρὲς καὶ ἀπρόβλεπτες ἀκόμη συνέπειες καὶ προεκτάσεις ποὺ ἀπειλοῦν τὴν ἑνότητα τῶν ἀνὰ τὸν κόσμο Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν! Αὐτὸ τὸ ἐπιβεβαιώνουν τὰ ἑξῆς γεγονότα: α) Ἐξαιτίας τῆς ἀποκαταστάσεως καὶ ἀναγνωρίσεως ὑπὸ τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως τῶν τελεσιδίκως καταδικασμένων ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας πρώην Κληρικῶν (καθαιρεθέντων καὶ ἀφορισθέντων) καθὼς καὶ ἄλλων φερομένων ὡς κληρικῶν, κατηγορουμένων ὅμως ὡς αὐτοχειροτονήτων ἢ ἀχειροτονήτων, τῆς ἀναγνωρίσεως νέου Μητροπολίτου Κιέβου, ἀντὶ τοῦ ὑπάρχοντος καὶ ἀναγνωρισμένου πανορθοδόξως καὶ τῆς παραχωρήσεως Αὐτοκεφαλίας στὴν Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας διέκοψε τὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως κατηγορώντας τὸ τελευταῖο ὅτι ἐνήργησε ἀντικανονικὰ καὶ καθ’ ὑπόδειξη πολιτικῶν παραγόντων καὶ συγκεκριμένα τοῦ Οὐκρανοῦ (πρώην) Προέδρου Ποροσένκο καὶ τῶν ΗΠΑ, β) Δημιουργήθηκε διχασμὸς καὶ διάσπαση στὴν ἑνότητα καὶ ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία τῶν ἀνὰ τὸν κόσμο τοπικῶν Ὀρθόδοξων Ἐκκλησιῶν, μὲ τὶς μὲν νὰ ἀναγνωρίζουν τὶς Ἀποφάσεις τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως καὶ τὶς δὲ νὰ συμμερίζονται τὴ θέση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας. Συγκεκριμένα ἐπὶ συνόλου δεκατεσσάρων (14) τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν (Πατριαρχεῖα καὶ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες) οἱ 10 τάσσονται κατὰ τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως καὶ τέσσερεις (4) κατὰ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας! Τώρα πλέον στὸ Οὐκρανικὸ Κράτος ὑφίστανται δύο τοπικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες (ὅπερ ἀντικανονικὸ κατὰ τὸ Ἐκκλησιαστικὸ καὶ Κανονικὸ Δίκαιο), μία ποὺ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας καὶ μία ποὺ εἶναι ἀναγνωρισμένη ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως ὡς Αὐτοκέφαλη καὶ τὴν ὁποία ὑποστηρίζει τὸ Οὐκρανικὸ Κράτος ὡς συνέχεια τῆς ἀνέκαθεν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται ἀπὸ πλευρᾶς νομιμοποιήσεως, παροχῶν καὶ σχέσεων μὲ τὴν ἐπίσημη Πολιτεία.

 

4. Η ΣΤΑΣΙΣ ΚΑΙ Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΚΙΕΒΟΥ, ΚΡΕΜΛΙΝΟΥ ΚΑΙ ΗΠΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑΝ

 

Ὅσο καὶ ἂν τὰ ἀνωτέρω φαίνεται νὰ ἀφοροῦν μόνο τὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο, ἐντούτοις ἡ κάθε ἄλλο παρὰ διακριτικὴ ἀνάμιξη τῶν πολιτικῶν παραγόντων σὲ αὐτὲς τὶς ἐξελίξεις ἐπιβεβαιώνει ὅτι πολιτικὴ καὶ θρησκευτικὴ (ἐκκλησιαστικὴ) ἐξουσία ἐμπλέκονται καὶ διαπλέκονται σὲ τέτοιο βαθμὸ ποὺ νὰ μπορεῖ νὰ μιλάει κανεὶς γιὰ συγκοινωνοῦντα δοχεῖα. 

Οἱ ἐπικριτὲς τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, τὸ ὁποῖο εἶναι γνωστὸ ὅτι ὑποστηρίζεται σταθερὰ καὶ διαχρονικὰ ἀπὸ τὶς ΗΠΑ καὶ διατηρεῖ καλὲς σχέσεις μὲ τὴν Ἀμερικανικὴ Κυβέρνηση, τὸ κατηγοροῦν γιὰ προώθηση τῶν θέσεων καὶ ἀπόψεών τους στὸ συγκεκριμένο ζήτημα. Ἐπικαλοῦνται δὲ σειρὰ ἐπαφῶν καὶ συζητήσεων μετὰ δηλώσεων γιὰ τὸ ζήτημα ποὺ ἔγιναν ἀπὸ ὑψηλοὺς ἀξιωματούχους τῶν ΗΠΑ[11] στὶς ἐπαφές τους τόσο μὲ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο, ὅσο καὶ μὲ ὑψηλόβαθμους Κληρικοὺς καὶ τὸν ἴδιο τὸν νέο Προκαθήμενο κ. Ἐπιφάνιο Ντουμένκο[12] ποὺ τέθηκε ἐπικεφαλῆς τῆς νέας Ἐκκλησίας στὴν Οὐκρανία. 

Ἐξάλλου, οἱ Πρόεδροι τῆς Οὐκρανίας, πρώην καὶ νῦν, εἶχαν ἐνεργὸ ἀνάμιξη στὶς ἐξελίξεις εἴτε μεταφέροντας προσωπικῶς στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ στὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη αἰτήματα τοῦ Κοινοβουλίου καὶ τῆς Κυβερνήσεώς τους γιὰ ἀναγνώριση ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς νέας Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, εἴτε προωθώντας μὲ σπουδὴ πρὸς ψήφιση τὰ ἀπαιτούμενα γιὰ τὴν ἀναγνώριση καὶ νομιμοποίηση τοῦ νέου ἐκκλησιαστικοῦ σχήματος στὴν Οὐκρανία.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ τὸ Κρεμλίνο δὲν δίστασε ὄχι μόνο παρασκηνιακά, ἀλλὰ καὶ εὐθέως νὰ κατηγορήσει καὶ ἐπικρίνει τὶς ΗΠΑ καὶ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως γιὰ ἀντιθεσμικὴ στάση καὶ ἀνάμιξη σὲ ζητήματα τῆς δικαιοδοσίας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας καὶ προώθηση τῶν συμφερόντων καὶ σχεδιασμῶν τῆς Δύσης σὲ βάρος τῆς Ρωσίας. 

Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει ἀκόμη καὶ ἡ χρονικὴ συγκυρία τῶν παράλληλων ἢ καὶ συγχρόνων καταιγιστικῶν ἐξελίξεων στὶς σχέσεις Οὐκρανίας καὶ Ρωσίας, τόσο στὸ πολιτικὸ ὅσο καὶ στὸ ἐκκλησιαστικὸ πεδίο, ἡ ὁποία ἔκανε ἀκόμη πιὸ ἐμφανῆ τὴν ἀλληλεπίδραση καὶ ἐμπλοκὴ ὅλων τῶν παραγόντων, σὲ βαθμὸ ποὺ νὰ εἶναι δυσδιάκριτη ἡ ἀλληλουχία στὴ σειρὰ καὶ διαδοχὴ αἰτίας καὶ αἰτιατοῦ στὸ πλῆθος τῶν ἐνεργειῶν καὶ προκλήσεων ποὺ ἔλαβαν χώρα. Τέλος, περὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐξελίξεων στὴν Οὐκρανία ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι παρότι πρόκειται γιὰ παραδοσιακὰ ὀρθόδοξη χώρα, δὲν ἔκρυψαν τὸ ἐνδιαφέρον τους γιὰ τὶς ἐξελίξεις στὰ ἐκκλησιαστικά της πράγματα τόσο τὸ Βατικανό, ὅσο καὶ ἡ Οὐνιτικὴ κοινότητα τῆς χώρας (κοινότητα ποὺ ἀναγνωρίζει ὡς πνευματικὸ ἡγέτη της τὸν Πάπα, ἀλλὰ διατηρεῖ τὰ ἐξωτερικὰ γνωρίσματα τῶν ὀρθοδόξων) ποὺ ἐπέλεξαν καὶ ἀποδέχθηκαν τὴν προσέγγιση μὲ τὴ νέα Ἐκκλησία ποὺ δημιούργησε καὶ ἀναγνώρισε τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως.

 

5. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑΙ ΚΑΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΠIΔΡΑΣΙΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ  ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ

 

Ἤδη ἔγινε ἀνωτέρω ἀναφορὰ στὶς συνέπειες καὶ ἐπιπτώσεις στὶς διεκκλησιαστικὲς σχέσεις ὅλων τῶν ὀρθοδόξων χωρῶν καὶ λαῶν, ἀπὸ τὴ στάση τους ἔναντι τῶν δύο καὶ ἐν συνεχείᾳ τριῶν πρωταρχικῶς ἐμπλεκομένων (Μόσχας-Κιέβου-Κωνσταντινουπόλεως), ἀλλὰ καὶ μεταξύ τους (τῶν λοιπῶν χωρῶν καὶ λαῶν), λόγῳ τῶν ἐξελίξεων στὸ ἐκκλησιαστικὸ ζήτημα τῆς Οὐκρανίας.

Αὐτὴ τὴν περίοδο ἐξακολουθεῖ νὰ ὑπάρχει τὸ ἄτυπο σχίσμα μεταξὺ Μόσχας καὶ Κωνσταντινουπόλεως, μὲ τὶς θέσεις τῆς πρώτης νὰ συντάσσονται, ὅπως ἤδη ἀναφέρθηκε, συνολικὰ δέκα ἀπὸ τὶς δεκατέσσερεις τοπικὲς Ἐκκλησίες (Πατριαρχεῖα καὶ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες) ἀνὰ τὸν κόσμο καὶ κατὰ συνέπεια ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τοῦ ὀρθοδόξου ποιμνίου ἀνὰ τὴν ὑφήλιο. 

Εἰδικότερα, ἡ Μόσχα (τὸ Πατριαρχεῖο της) μετὰ τὴν συμπαράταξη τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας (μίας ἐκ τῶν τεσσάρων τοπικῶν Ἐκκλησιῶν ποὺ ἀναγνωρίζουν τὴ νέα Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας) μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως, ἀποφάσισε τὴ διακοπὴ κοινωνίας καὶ μὲ αὐτὸ καὶ προχώρησε στὴν ἵδρυση Πατριαρχικῆς Ἐξαρχίας[13] στὸ ἔδαφος τῆς δικαιοδοσίας τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, τὴν ἀχανῆ Ἀφρικανικὴ Ἤπειρο, κάνοντας δεκτοὺς στὴ δικαιοδοσία της δεκάδες Κληρικοὺς τοῦ τελευταίου, στὴν ὁποία μέχρι τώρα ἡ Ρωσία καὶ ἡ Ἐκκλησία της δὲν εἶχε πρόσβαση καὶ δραστηριότητα.

Μεγάλο ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καὶ ἡ περίπτωση τῆς Αὐτοκεφάλου καὶ ἱστορικὰ ἀρχαιότερης, ἀνὰ τὸν κόσμο, Αὐτοκεφάλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, τῆς ὁποίας ὁ μὲν Προκαθήμενός της τασσόταν ὑπὲρ τῶν θέσεων τοῦ Κωνσταντινουπόλεως, οἱ δὲ ἐπίδοξοι καὶ ἐπικρατέστεροι διάδοχοί του (ἐπειδὴ ἐκεῖνος ἀσθενοῦσε βαριὰ) ἔχουν δηλώσει τὴν ὑποστήριξή τους στὴν Οὐκρανικὴ Ἐκκλησία, τὴν ὁποία ἀναγνωρίζει τὸ Πατριαρχεῖο τῆς Μόσχας. 

[ Σημείωση: Ὁ ἐν λόγῳ Προκαθήμενος (Κύπρου Χρυσόστομος) ἀπεβίωσε προσφάτως, ὁ δὲ ἐκλεγεὶς διάδοχός του, ὁ ἀπὸ Πάφου Γεώργιος,  συνεχίζει τὴν γραμμὴ καὶ τὴ στάση του στὸ συγκεκριμένο θέμα.] 

Εἶναι χαρακτηριστικὸ τὸ σχόλιο ποὺ ἔκανε τελευταῖα ὁ γνωστὸς Διεθνολόγος Καθηγητὴς κ. Δημήτρης Καιρίδης, Βουλευτὴς τοῦ κυβερνῶντος κόμματος,  συνδέοντας τὴν ἀλλαγὴ στάσης ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἄρση τοῦ ἐμπάργκο ὅπλων στὴν Κύπρο τῶν ΗΠΑ (καὶ) μὲ τὴν (τότε) ἐπικείμενη ἀνάδειξη νέου Προκαθημένου στὸ Νησὶ καὶ τὶς θέσεις τῶν πιθανῶν διαδόχων του στὸ Οὐκρανικό! 

Ἀκόμη, στὴν Ἑλλάδα ἡ στάση τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας (ἀκριβέστερα, τῆς Ἱεραρχίας αὐτῆς) ὑπὲρ τῆς θέσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὸ Οὐκρανικὸ ἐκκλησιαστικὸ ζήτημα (Ὀκτώβριος 2019)[14] προκάλεσε τὰ ἀρνητικὰ σχόλια καὶ τὴν ἐπίκριση τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας καὶ τοῦ Κρεμλίνου, ἐνῷ σὲ καθαρὰ πρακτικὸ καὶ οἰκονομικὸ ἐπίπεδο εἶχε δυσμενεῖς ἐπιπτώσεις, ἀφοῦ σὲ συμφωνία Κράτος καὶ Ἐκκλησία στὴ Ρωσία οὐσιαστικὰ ἀποθάρρυναν καὶ ἀπαγόρευσαν ἀντιστοίχως στοὺς Ρώσους τὴν ἐπιλογὴ τῆς χώρας μας ὡς τουριστικοῦ καὶ προσκυνηματικοῦ προορισμοῦ! 

Τέλος, ὅσον ἀφορᾶ στὶς ἐπιπτώσεις καὶ ἀλληλεπιδράσεις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ στὸ πολιτικὸ πεδίο καὶ ἀντιστρόφως μὲ ἀφορμὴ τὸ Οὐκρανικὸ (κυρίως τὴν ἐκκλησιαστική του διάσταση) φαίνεται ὅτι δὲν εἶναι ἄσχετες καὶ οἱ ἐξελίξεις στὸ σχετικὸ ζήτημα τῆς Ἐκκλησίας τῶν Σκοπίων, ἀλλὰ καὶ στὸ Μαυροβούνιο. Ὅσον ἀφορᾶ στὰ Σκόπια, ἡ ἐκεῖ ἐπὶ δεκαετίες σχισματικὴ τοπικὴ Ἐκκλησία ἐπιδίωξε νὰ προκαλέσει καὶ γι’ αὐτὴν τὴν παρέμβαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, προκειμένου νὰ ἐπανέλθει στὴν ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία τῶν ὑπολοίπων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησίων, ἀλλὰ καὶ νὰ πετύχει τὴν ἀναγνώρισή της ὡς Αὐτοκεφάλου, μίας καὶ ὁ χῶρος τῆς δικαιοδοσίας της ἀπέκτησε κρατικὴ ὑπόσταση καὶ τὴ διεθνῆ ἀναγνώρισή της. Καὶ ἐδῶ οἱ πολιτικοὶ παράγοντες ἀναμίχθηκαν καὶ ἐμφανῶς ὑποστήριξαν αὐτὲς τὶς ἐξελίξεις μὲ προσωπικὴ συμμετοχή, παραστάσεις καὶ σχετικὲς δηλώσεις τους, τὶς ὁποῖες ὅμως τελικὰ ἀνέτρεψε ὅσον ἀφορᾶ τὴν παρέμβαση τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ἡ ταχύτατη ἀντίδραση τοῦ φιλορωσικοῦ Πατριαρχείου Σερβίας ποὺ θέλησε διὰ τοῦ νέου Πατριάρχου του κ. Πορφυρίου νὰ πάρει αὐτὸ τὴν πρωτοβουλία τῶν κινήσεων καὶ ὄχι μόνο νὰ σπεύσει νὰ δεχθεῖ σὲ κοινωνία τὴν Ἐκκλησία τῶν Σκοπίων ποὺ τὸ ἴδιο εἶχε ἀποκόψει, ὡς σχισματική, ἀλλὰ καὶ νὰ τῆς προσφέρει τὴν ἀναγνώρισή της ὡς Αὐτοκεφάλου!

Ὅσον ἀφορᾶ στὸ Μαυροβούνιο οἱ ἐκεῖ πολιτικοὶ παράγοντες, χωρὶς τὴ συμφωνία τῆς τοπικῆς Ὀρθόδοξης Μητροπόλεως ποὺ ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ Σερβικὸ Πατριαρχεῖο, ἐπεδίωξαν καὶ ἐπιδιώκουν τὴν αὐτονόμηση τῆς τοπικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας αὐτῆς τῆς χώρας ποὺ ἐπίσης σχετικὰ πρόσφατα καὶ μετὰ τὴ διάλυση τῆς πρώην Γιουγκοσλαβίας καὶ τὴν ἀποκοπή της ἀπὸ τὴν ἑνότητα μὲ τὴ Σερβία ἀπέκτησε διεθνῶς ἀναγνωρισμένη κρατικὴ ὀντότητα.

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 

Ἡ σοβοῦσα ἀντιπαράθεση Μόσχας καὶ Κιέβου, ἡ ὁποία ἀτυχῶς ἔχει ἐξελιχθεῖ σὲ πολεμικὴ σύρραξη μετὰ τὴν πρόσφατη εἰσβολὴ (Φεβρουάριος 2022) τῶν Ρωσικῶν στρατευμάτων στὰ Οὐκρανικὰ ἐδάφη, μὲ ὁποιαδήποτε αἰτιολογία, δικαιολογία ἢ πρόφαση κι ἂν ἔγινε αὐτή, ἐξεταζόμενη εὐρύτερα καὶ σὲ ὅλες τὶς διαστάσεις καὶ πτυχές της, ἐπιβεβαιώνει τὴν ἐμπλοκὴ ἀλλὰ καὶ τὸν ἰδιαίτερο ρόλο ποὺ διαδραματίζει ἡ θρησκευτικὴ καὶ ἐν προκειμένῳ ἐκκλησιαστικὴ ἐξουσία σὲ διαπλοκὴ μὲ τὴν πολιτικὴ (ἐξουσία) γιὰ τὶς ἐξελίξεις ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν τύχη ἑνὸς σχετικὰ νεοπαγοῦς Κράτους ποὺ βαδίζει πρὸς τὴν ὁλοκλήρωση καὶ παγίωση τῆς θέσης του, τὴ διαμόρφωση τῶν συμμαχιῶν του καὶ τῆς προοπτικῆς του στὴν εὐρύτερη περιοχὴ καὶ τὸν κόσμο.

Ἡ θρησκεία (ἤ, ἀναλόγως, ἡ Ἐκκλησία) ὅπως καὶ ἡ γλῶσσα καὶ ὁ ταυτοτικὸς προσδιορισμὸς ἑνὸς λαοῦ εἶχαν “λόγο” στὴν ἐθνογένεση λαῶν καὶ σήμερα ἐξακολουθοῦν νὰ ἀποτελοῦν σημαντικὲς παραμέτρους (ἰδιαίτερα στὸν χῶρο τῆς Ἀνατολῆς), ἀλλὰ συνάμα (ἀποτελοῦν) καὶ “μέσα” ποὺ πολλὲς φορὲς ἐπικαλοῦνται οἱ δρῶντες  καὶ τὰ ὁποῖα “ἐργαλειοποιοῦνται” κατάλληλα – γιὰ νὰ χρησιμοποιήσουμε μία συχνὰ τελευταῖα ἀναφερόμενη λέξη καὶ ἔννοια – προκειμένου νὰ ἐξυπηρετηθοῦν ἀναλόγως τὰ κρατικά, ἐθνικὰ ἢ πολιτικὰ συμφέροντα ὑπὲρ καὶ κατὰ τοῦ ἑνὸς ἢ τοῦ ἄλλου δρῶντος στὶς ἀντιπαραθέσεις καὶ συγκρούσεις τους.

Καλὸ θὰ ἦταν νὰ εἶναι διακριτοὶ οἱ ρόλοι καὶ νὰ γίνονται σεβαστὰ τὰ ὅρια καὶ οἱ ἁρμοδιότητες κάθε ἐξουσίας ἢ θεσμοῦ, ἀντὶ δὲ νὰ “χρησιμοποιοῦνται” στὶς ἀντιπαραθέσεις, εἶναι προτιμότερο καὶ ἐπωφελέστερο νὰ συμβάλλουν, ὅταν καὶ ἐφ’ ὅσον μποροῦν, στὴν ἐπίλυση τῶν προβλημάτων ποὺ δημιουργοῦνται, ἰδιαιτέρως ὅταν ἐπαγγέλλονται τὴν εἰρήνη, τὴ δικαιοσύνη καὶ τὴ συμφιλίωση ἀνθρώπων καὶ λαῶν.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

– Βλασίου Φειδᾶ Καθηγητῆ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, «Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τῆς Ρωσίας ἀπὸ τὴν ἵδρυσή της μέχρι σήμερα». Ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας, 5η ἔκδοση, Ἀθήνα 2005.

– Ἀναστασίου Γκοτσόπουλου, Πρωτοπρεσβυτέρου, Διδάκτορος Θεολογίας Παν/μίου Ἀθηνῶν, «Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο Συμβολὴ στὸν Διάλογο». Ἐκδόσεις “Τὸ Παλίμψηστον”, Θεσσαλονίκη 2019.

–  Γεωργίου Β. Τσούπρα, Σλαβολόγου – Θεολόγου – Πολιτικοῦ Ἐπιστήμονα, «Ἐκκλησία καὶ Ἐθνογένεση, Ἡ “Μακεδονικὴ” Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὴν ὑπηρεσία τῶν Σκοπίων». Ἐκδόσεις ΓΡΗΓΟΡΗ, Ἀθήνα 2018.

– Νικηφόρου Μητροπολίτου Κύκκου καὶ Τηλλυρίας, «Τὸ σύγχρονο Οὐκρανικὸ Ζήτημα καὶ ἡ κατὰ τοὺς Θείους καὶ Ἱεροὺς Κανόνες ἐπίλυσή του». Ἐκδόσεις Κέντρου Μελετῶν Ἱ. Μ. Κύκκου, Λευκωσία 2020.

– Σταυρίδου Β., «Συνοπτικὴ Ἱστορία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου». Ἔκδοση Πατριαρχικοῦ Ἱδρύματος Πατερικῶν Μελετῶν, Θεσσαλονίκη 1991.

– Ἄρθρο τοῦ Μητροπολίτη Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου Βλάχου, «Ρωσία καὶ Οὐκρανία». Περιοδικὸ “Παρέμβαση”, Τεῦχος 280, Νοέμβριος 2019.

– Ἄρθρο τοῦ Μητροπολίτη Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου Βλάχου, «Τὸ Οὐκρανικὸ καὶ ὁ ρόλος τοῦ Πατριαρχείου». Ἐφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ” τῆς 3.8.2008.

– Ἀναστασίου-Ἰωάννη Λάλλου, «Ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας, ἡ θεωρία τῆς Τρίτης Ρώμης». Μεταπτυχιακὴ Ἐργασία, Θεσσαλονίκη 2016. [dspace.lib.uom.gr].

 

Σημειώσεις:

 

* Σπούδασε Θεολογία στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ Βελιγραδίου, Πολιτικὴ Ἐπιστήμη & Διεθνεῖς Σχέσεις στὸ Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου καὶ εἶναι, ἐπίσης, πτυχιοῦχος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ & Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

 

[2] m.naftemporiki.gr [3] web.archive.org, 2001.ukrcensus.gov.ua [4] Γιὰ τὰ νεοναζιστικὰ τάγματα Ἀζόφ, ποῦ καὶ πῶς δροῦν: huffingtonpost.gr [5] Βίκτορ Γιανουκόβιτς (2010-2014). el.m.wikipedia.org [6] dimosiografia.com [7] “Τὰ ἐκκλησιαστικὰ καὶ μάλιστά γε τὰ περὶ τῶν ἐνοριῶν δίκαια (δηλαδὴ ὁρίων διοικήσεως, ταῖς πολιτικαῖς ἐπικρατείαις καὶ διοικήσεσι συμμεταβάλεσθαι εἴωθε”, Μέγας Φώτιος, καὶ “Εἰ δὲ καὶ τις ἐκ βασιλικῆς ἐξουσίας ἐκαινίσθη πόλις, εἰ αὖθις καινισθείη, τοῖς πολιτικοῖς καὶ δημοσίοις τύποις καὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν παροικιῶν ἡ τάξις ἀκολουθείτω”. Καθορίζεται, δηλαδή, γιὰ τὴν ἀναγκαία εὐταξία καὶ ἑνότητα, ἡ συμπόρευση τῶν ἐκκλησιαστικῶν διοικητικῶν μεταβολῶν ἀπὸ πλευρᾶς ὁρίων, μὲ τὴν ἐπικρατοῦσα πολιτικὴ διαίρεση. ΙΖ΄ Κανόνας τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Χαλκηδών, 451 μ. Χ.). Πηδάλιον, σελ. 199, Ἐκδόσεις Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 1987. [8] Βλέπε Θ. Ζήση, Κωνσταντινούπολη καὶ Μόσχα, Ἐκδόσεις Βρυέννιος, Θεσσαλονίκη 1999, σ. 198-203. [9] Βλέπε Πρωτ. Θ. Ζήση, Τὸ Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο, Ἐκδόσεις “Τὸ Παλίμψηστον”, Θεσσαλονίκη 2019, σ. 95 [10] Ναυπάκτου Ἱερόθεος: Ὑπάρχει “Τρίτη Ρώμη”; vimaorthodoxias.gr [11] “Οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς ὑποστηρίζουν τὴν χορήγηση αὐτοκεφαλίας στὴν Οὐκρανικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία”. Ἀνακοίνωση τῆς Ἐκπροσώπου Τύπου τοῦ Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν τῶν ΗΠΑ κ. Χίθερ Νάουερτ. romfea.gr [12] “Ὑπῆρξε μία κομβικῆς σημασίας στήριξη ἀπὸ τὶς ΗΠΑ καὶ στὸ πλαίσιο αὐτό, πιστεύω ὅτι θὰ διατηρήσουμε ἐπαφή, γιὰ νὰ διασφαλίσουμε ὅτι ἡ αὐτοκεφαλία τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας θὰ ἔχει τὴν ἴδια ὑποστήριξη καὶ στὸ μέλλον”. Δήλωση τοῦ νέου Προκαθημένου Ἐπιφανίου, ἀναφερόμενος σὲ τηλεφωνικὴ ἐπικοινωνία του μὲ τὸν Ὑπουργὸ Ἐξωτερικῶν τῶν ΗΠΑ Μάϊκ Πομπέο. aktines.blogspot.com  [13] dogma.gr [14] kathimerini.gr