Θρησκευτικοί συναισθηματισμοί

ἤ θεολογικές ἀστοχίες

στήν πρόσφατη Ἐγκύκλιο

τοῦ Μητροπολίτου Πατρῶν κ. Χρυσοστόμου;

τοῦ κ. Δ. Κ. Ἀναγνώστου, Θεολόγου 

Ἐνῶ συνεχίζεται ἡ καραντίνα, λόγῳ τῆς ἀνησυχιτικῆς, ὡς λέγεται, πορείας τῆς ἐπιδημίας τοῦ νέου Κορωνοϊοῦ στή χώρα μας, ἰδιαίτερη μέριμνα ἐκδηλώθηκε ἀπό τίς κρατικές ὑγειονομικές καί ἄλλες Ἀρχές γιά τήν προσεγγίζουσα ἑορτή τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου καί τόν ἐφετεινό ἑορτασμό της στήν Ἀχαϊκή πρωτεύουσα, τήν Πάτρα.

Ὁ κ. Χαραδαλιᾶς ἔσπευσε νά ἐνημερώσει γιά τήν βεβαρυμένη κατάσταση καί τό αὐξημένο ἰϊκό φορτίο στήν περιοχή τῆς Ἀχαΐας, ἀλλά "ἐπιστρατεύθηκε" καί ὁ Μητροπολίτης Πατρῶν κ. Χρυσόστομος προκειμένου μέ τίς προτροπές του νά ἀποφευχθοῦν ἀνεπιθύμητες καί ἀνεξέλεγκτες ἐνέργειες ἐκ μέρους τῶν πιστῶν, δηλαδή μαζική προσέλευσή τους στόν προσκυνηματικό Ναό ἤ ἄλλες ἐκδηλώσεις σεβασμοῦ στή μνήμη του.

Μάλιστα, στά ΜΜΕ ἀνακοινώθηκε ὅτι πρόκειται νά ἐπισκεφθεῖ τήν πόλη τῶν Πατρῶν καί ὁ κ. Χρυσοχοΐδης προκειμένου νά ἐπιβλέψει προσωπικά στήν τήρηση τῶν μέτρων καί τήν ἀποτροπή τυχόν παραβιάσεων τῶν ἀπαγορεύσεων. Μόλις πού χρειάζεται νά ἐπισημάνει κανείς τή δυσάρεστη αἴσθηση πού προκαλοῦν ὅλα αὐτά στούς πιστούς.

Θά ἐπιμείνουμε ὡστόσο λίγο περισσότερο στήν παρέμβαση τοῦ Μητροπολίτου Πατρῶν, ἡ ὁποία ἀσχέτως ἄν ἔλαβε χώρα ἐξ ἰδίας αὐτοῦ πρωτοβουλίας ἤ κατόπιν κρατικῶν προτροπῶν καί συστάσεων, δέν ἀπέφυγε κάποιες "παγίδες". Ὁ κ. Χρυσόστομος ἐξέδωσε μία εἰδική Ἐγκύκλιο ἐν ὄψει τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου, μέ τήν ὁποία προτρέπει τούς πιστούς τῶν Πατρῶν νά τιμήσουν τόν πολιοῦχο τους "στό σπίτι τους καί στίς καρδιές τους".

Ὁ κ. Χρυσόστομος εἶναι συνετός ποιμένας καί σέ γενικές γραμμές παραδοσιακός. Χαρακτηρίζεται ὡστόσο ἀπό ἕναν ἔντονο συναισθηματισμό σέ κάποιες τοποθετήσεις καί πρωτοβουλίες του, ἀλλά καί ἀπό κάποια ἀδυναμία νά τηρήσει μία ἀνεπηρέαστη συνεπή κανονική καί θεολογική στάση ἐπί σοβαρῶν καί λεπτῶν ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων, ὅπως οἱ ἀντορθόδοξες Ἀποφάσεις τῆς "Συνόδου" τοῦ Κολυμπαρίου ἤ τό ἀντικανονικό Οὐκρανικό "Αὐτοκέφαλο" κ. ἄ.

Ἔτσι, καί ἐν προκειμένω στήν ἐκδοθεῖσα Ἐγκύκλιό του, μέ τό συγκεκριμένο "ἄχαρο" στόχο καί σκοπό, ὄχι μόνον δέν ἀπέφυγε τούς περιττούς καί ὑπερβολικούς συναισθηματισμούς, ἀλλά καί "υἱοθέτησε" γνωστές ψευδοπαρηγορητικές καί σαφῶς ἀντιπαραδοσιακές τοποθετήσεις πού ἐφευρέθηκαν κατ' αὐτή τήν περίοδο τῆς ἐπιδημίας καί χρησιμοποιοῦνται ὡς δῆθεν πνευματικές συστάσεις πρός τούς πιστούς.

Εἰδικότερα, ἀναφέρει μεταξύ ἄλλων ὁ Μητροπολίτης στήν Ἐγκύκλιό του τά ἑξῆς:

«Κάνετε τόν ἐφετινό ἑορτασμό ὑπόθεση βαθειᾶς ἐσωτερικῆς περισυλλογῆς, προσευχῆς καί κατανύξεως καί ἑνώσατε ἀπό ἐκεῖ πού θά εὐρίσκεσθε τήν προσευχή σας, μέ τήν ἰδική μας πού θά προσφέρεται στόν Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου καί ἐνώπιον τοῦ φρικτοῦ Θυσιαστηρίου. Ὀ Ἅγιος Ἀπόστολος Ἀνδρέας θά εἶναι στό σπίτι σας, στό τραπέζι σας, γιατί δέν ἔλειψε ποτέ ἀπό τήν καρδιά σας.

Μακάρι νά μποροῦσα καί ἐγώ νά δῶ τά πρόσωπά σας μέ τά αἰσθητά μου μάτια, τήν ὥρα πού θά λειτουργῶ, ὅπως, εὐτυχῶς, ἕνεκα τῆς δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ, μέσω τῶν συγχρόνων μέσων δύνασθε νά βλέπετε ἐσεῖς τό πρόσωπό μου, συμμετέχοντες προσευχητικά, ἀπ' ὅπου καί ἄν εὐρίσκεσθε, στήν Θεία Λατρεία. Ὅμως εἶστε στίς ἱερές Λατρευτικές συνάξεις ὅλοι μαζί μου καί θά εἶσθε ὅλοι παρόντες νοερῶς κατά τήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου μας καί θά ἀτενίζω τά πολυαγαπημένα εἰς ἐμέ πρόσωπά σας μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς, μέ τά πνευματικά μου μάτια ἐνώπιόν μου.».

Λυπᾶμαι πού ὀφείλω νά ἐπισημάνω ὅτι τά ἀνωτέρω ἀτυχῶς ὑπερβαίνουν (καί) τά ὅρια τοῦ περιττοῦ συναισθηματισμοῦ καί συνιστοῦν θεολογική ἀστοχία καί ἀτόπημα τοῦ Σεβασμιωτάτου. Διότι, τά τεχνολογικά μέσα, ὅπως εἶναι οἱ τηλεοράσεις καί τό διαδίκτυο, μπορεῖ νά προσφέρουν τηλεθέαση καί τηλεμετάδοση, δηλαδή θέαση ἐκ τοῦ μακρόθεν τῶν τελουμένων σέ ἄλλον (ἱερό) τόπο, ἀλλά σέ καμμία περίπτωση δέν συνιστοῦν καί δέν ἀποτελοῦν ἤ ἐξασφαλίζουν στούς τηλεθεατές πιστούς "προσευχητική συμμετοχή στή Θεία Λατρεία"!

Στή Θεία Λατρεία τό ζητούμενο δέν εἶναι ἡ θέαση καί ἡ παρακολούθηση, ἀλλά ἡ ζῶσα συμμετοχή ψυχῆ τε καί σώματι τῶν πιστῶν στό κοινό ἔργο (Λειτουργία), τό ὁποῖο φανερώνει ἐν τόπῳ καί χρόνῳ τήν παρουσία τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ, ὡς Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό δέν ὑποκαθίσταται, δέν ἀντικαθίσταται καί δέν ἀλλοιώνεται!

Χωρίς καμμία ἐπικριτική διάθεση σημειώνονται τά ἀναφερόμενα, διότι ὅπως ἀποδεικνύεται πλέον τά παρεπόμενα τῆς ἐπιδημίας καί οἱ παρενέργειές τους διέψευσαν πλήρως τούς καθησυχαστικούς λόγους μεγαλοσχήμονος κληρικοῦ, τούς ὁποίους ἀκρίτως πολλοί ὁμόφρονές του ἐπαναλαμβάνουν, ὅτι ἡ ὅλη ὑπόθεση τῆς ἐπιδημίας δέν ἀπειλεῖ τήν πίστη, παρά μόνον τούς πιστούς, ἐννοώντας τή σωματική ὑγεία τους.

Ἄς μή τά ἰσοπεδώνουμε ὅλα! Ἄς εἴμαστε, Ποιμένες καί ποιμαινόμενοι, πιό προσεκτικοί,. Νά μή παραπλανοῦμε ἑαυτούς καί ἀλλήλους. Παρηγορία ἀληθινή καί στήριξη τῶν πιστῶν προσφέρει μόνο ἡ Ἀλήθεια καί ἡ ἐπίγνωσή της. Μή λησμονοῦμε ὅτι οἱ πρῶτοι Χριστιανοί καθώς καί ἑκατομμύρια μιμητές αὐτῶν στό διάβα τῆς Ἱστορίας, μετέβαιναν μέ κίνδυνο γιά τήν ἴδια τους τή ζωή ἐκεῖ ὅπου τελοῦνταν οἱ Θεῖες Λειτουργίες, γιά νά συμμετέχουν ἀληθινά ὡς ζῶντα μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.

Ὑπομονή, βεβαίως, νά ἐπιδείξουμε καί στήν προσευχή νά καταφύγουμε. Νά μή συμβιβασθοῦμε ὅμως καί ἀνεχθοῦμε ἀλλοιώσεις τῆς Πίστεως καί τῆς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας, ἐκ φόβου ἤ δειλίας ἤ προσκαίρου εὐκολίας ἕνεκεν. Νά μή  καταντήσουμε "τηλε-μέλη" τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή μέλη ἐξ ἀποστάσεως (ἐν ἀποστασίᾳ) καί νά ἀποδεχθοῦμε τήν πρακτική νά ζοῦμε ἀποστασιοποιημένοι ἀπό τό μυστηριακό Σῶμα, τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία Του.

Ἄλλωστε καί ἡ τηλεοπτική μετάδοση τῆς Θ. Λειτουργίας, κατά τήν ταπεινή μου ἄποψη, παρότι τήν ἔχουμε συνηθίσει, δέν εἶναι ἐναλλακτικός τρόπος ἐκκλησιασμοῦ, ὅπως κακῶς προβάλλεται. Δέν διστάζουμε δέ νά ποῦμε ὅτι ἀκόμη καί ἡ προβολή, σέ κοινή θέα πιστῶν καί ἀμυήτων καί μέ τόν τρόπο μάλιστα πού γίνεται, τῶν Θ. Μυστηρίων, κατ' ἀκρίβεια κανονική δέν θά ἔπρεπε νά ἐπιτρέπεται. Μή λησμονοῦμε ὅτι δέν εἶναι ἡ συνήθεια ἐκείνη ἡ ὁποία σώζει, ἀλλά ἡ Ἀλήθεια!