Κυριακή Β΄ Νηστειῶν 2022

 

Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς,
τό καύχημα τῆς Ὀρθοδοξίας!

 

 

Σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του μεγάλου Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, ο οποίος έζησε τον 14ο αιώνα. Ονομάστηκε 4ος μετά τους Τρεις Ιεράρχες Ιεράρχης και νέος Χρυσόστομος. Η Υμνολογία αποκαλεί την διδασκαλία του ως "άρτο Αγγέλων" και "μέλι εκ πέτρας" ! 

Είχε μεγάλη μόρφωση και γνώση και της θύραθεν σοφίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε ηλικία 17 ετών έδωσε διάλεξη στα Ανάκτορα για τον Αριστοτέλη και είχε τέτοιο βάθος και αρτιότητα ο λόγος του, που οι παριστάμενοι Διδάσκαλοι σχολίασαν ότι αν τον άκουγε (και) ο ίδιος ο Αριστοτέλης θα τον επαινούσε. 

Ο πατέρας του ήταν Συγκλητικός. Έζησε ασκητικά στη Βέροια και το Άγιον Ορος, χρημάτισε Ηγούμενος της Μονής Εσφιγμένου Αγίου Όρους και Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, για περίπου 10 χρόνια. Στις ημέρες του προκλήθηκε από την σχολαστική θεολογία του εκ Δύσεως μοναχού Βαρλαάμ, ο οποίος θεωρούσε αδύνατη την κατά χάριν ένωση με τον Θεό και κτιστή την Χάρη Του, ενώ επέκρινε και συκοφαντούσε τους ησυχαστές και ασκητές μοναχούς για την ησυχαστική μέθοδο η οποία οδηγεί τον άνθρωπο στην πνευματική τελείωση. 

Ο Παλαμάς, επικαλούμενος τη διδασκαλία των προ αυτού Αγίων Πατέρων, την οποία ανακεφαλαίωσε, δίδαξε την διάκριση στον Θεό ουσίας, που παραμένει άγνωστη και αμέθεκτη, και ενεργείας, που όμως είναι μεθεκτή, αμφότερα άκτιστα αφού ο Θεός είναι άκτιστος. Επίσης, υπερασπίστηκε τον ησυχασμό (και τη νοερά προσευχή) ως αυθεντική οδό αποκαταστάσεως στο αρχαίο κάλλος του "κατ' Εικόνα" και επιτεύξεως του "καθ΄ Ομοίωσιν". 

Αυτά έχουν τεράστια σωτηριολογική σημασία, διότι πιστοποιούν όχι στοχαστικά ή φιλοσοφικά, αλλά εμπειρικά ότι ο Θεός, καίτοι άκτιστος, είναι κατά τις ενέργειες του μεθεκτός και άρα ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα, υπό προϋποθέσεις, να ενωθεί μαζί Του και να θεωθεί. Ουσιαστικά, ο Άγιος Γρηγόριος αντιμετώπισε τον αγνωστικισμό, τον πανθεϊσμό αλλά και τον σχολαστικισμό της Δύσεως. Τον Παπισμό τον χαρακτήρισε άθεο, όχι γιατί δεν πιστεύει ότι υπάρχει Θεός, αλλά διότι πιστεύει σε Θεό που δεν υπάρχει! 

Μετά από πολύ αγώνα και κακουχίες δικαιώθηκε η διδασκαλία του με Συνοδική επικύρωση υπό της Εκκλησίας. Η παρουσία και διδασκαλία και αγιότητα του Γρηγορίου Παλαμά έχει μεγάλη σημασία για την Ορθοδοξία, καθώς και η Συνοδική ανάδειξη της διδασκαλίας του, διότι επιβεβαιώνουν ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία συνεχίζει να αναδεικνύει Αγίους εφάμιλλους των μεγάλων Πατέρων της πρώτης χιλιετίας και να συγκροτεί Συνόδους ισόκυρες των Αγίων Οικουμενικών Συνόδων. Αυτά επιβεβαιώνουν την ταυτότητά Της ως της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς είναι ο αγαπημένος Άγιος και για την αναξιότητά μου.    Η θεολογία του μου άνοιξε τα μάτια στα χρόνια της εφηβείας μου, χάρη στην γνωριμία μου με αυτήν δια του μεγάλου Δογματολόγου Καθηγητού της Θεολογική Σχολής του Α.Π.Θ. αλησμόνητου π. Ιωάννου Ρωμανίδη, και αποτελεί πάντοτε οδηγό και στήριγμα στα θεολογικά ψελλίσματά μου.

Γι' αυτό, πριν αρκετά χρόνια παρήγγειλα σε έναν φίλο μου μοναχό στη Μονή Εσφιγμένου στο Άγιον Όρος (τον π. Γεράσιμο Μπάλλα), όπου ηγουμένευσε ο Άγιος, να μου φτιάξει μια εικόνα του Αγίου με την τέχνη που διακονούσε, την ξυλογλυπτική/χαρακτική (έχει διαστάσεις μαζί με την ξύλινη χειροποίητη κορνίζα της 33 Χ 43 cm). Πρόκειται για την εικόνα που έχω πάνω από το Γραφείο μου καί αναρτάται στο παρόν σημείωμα.

Είθε ο Άγιος που είναι και πολύ θαυματουργός να πρεσβεύει στον Χριστό μας για να αποκτήσουμε κι εμείς όχι απλά θεωρητική-διανοητική αλλά πνευματική γνώση και εμπειρία του Θεού!

 Δ.Ι.Κ.