ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ 2021

Μετάνοια,

ἡ ἀσφαλής ὁδός τῆς σωτηρίας!

 

 

          τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν ΑΝΔΡΕΟΥ (†) 

 

 

 

Τό κατ' ἐξοχήν κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας πρός τούς ἀνθρώπους κάθε ἐποχῆς  εἶναι ἀσφαλῶς ἡ μετάνοια. Αὐτήν ἐκήρυξαν οἱ Προφῆται, ὁ Τίμιος Πρόδρομος, οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι, οἱ Θεοφόροι Πατέρες καί κυρίως ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.

Εἰς τούς ἀναβαθμούς τοῦ δευτέρου (β΄) ἤχου ψάλλομεν: «Ἐλέησον ἡμᾶς τούς πταίοντάς σοι πολλά, καθ' ἑκάστην ὥραν ὦ Χριστέ μου˙ καί δός πρό τέλους τρόπους τοῦ μετανοεῖν Σοι». Πράγματι, πάντες ἔχομεν πταίσει εἰς τόν Θεόν καί πταίομεν, ὅπως ἀναφέρει ὁ προαναφερθείς ψαλμός, ἐνώπιόν Του, κάθε ὥραν καί κάθε στιγμήν. Αὐτό εἶναι δεδομένον καί μέχρις ἑνός σημείου ἀναπόφευκτον δι' ἀνθρώπους ἐπιρρεπεῖς πρός τό κακόν, ὅπως εἴμεθα πάντες μετά τήν τραγικήν πτῶσιν τῶν προπατόρων μας. Καί ναί μέν, ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἀπαλάσσει διά τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος ἐκ τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος (καί ἀπό κάθε ἄλλην ἁμαρτίαν), ἡ ἁμαρτία ὅμως, ὡς συνέπεια ἐκείνου, συνεχίζει νά ὑφίσταται καί νά μᾶς πολιορκῆ διά νά μᾶς μολύνη, φυγαδεύουσα, κάθε φορά πού ἐνδίδομεν εἰς αὐτήν, τήν χάριν τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἐκ τῶν καρδιῶν μας.

Διά τοῦτο, λοιπόν, ὁ Φιλάνθρωπος Θεός οἰκονόμησε ὅπως κάθε ἄνθρωπος, ἐφ' ὅσον βεβαίως ὁ ἴδιος τό ἐπιθυμεῖ, νά ἔχη τήν δυνατότητα διά τῆς εἰλικρινοῦς μετανοίας νά λαμβάνη τήν συγχώρησιν Αὐτοῦ διά τά μικρά ἤ μεγάλα ἁμαρτήματά του καί οὕτω νά ἑλκύη καί πάλιν εἰς ἑαυτόν τήν φυγαδευθεῖσαν χάριν τοῦ Θεοῦ. Καί ἐπειδή, ἀφ' ἑνός μέν, ἀναμάρτητος ἄνθρωπος δέν ὑπάρχει καί, ἀφ' ἑτέρου, εἶναι ἀδύνατον νά συνυπάρξουν ἁμαρτία καί χάρις, θά πρέπει ὅσοι πραγματικά ποθοῦν τήν σωτηρία τους νά ζοῦν πάντοτε ἐν μετανοίᾳ διά νά παραμένη ἐπ' αὐτῶν ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καί νά αὐξάνεται μάλιστα ἀναλόγως.

Κατά τούς θείους Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας ἡ Μετάνοια εἶναι ἀρχή, μεσότης καί τέλος τῆς κατά Χριστόν πολιτείας. Πνευματική ζωή χωρίς μετάνοια δέν ὑπάρχει, διότι ἄνευ μετανοίας δέν ἔρχεται ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Ἡ μετάνοια εἶναι ἡ μόνη ἀσφαλής ὁδός διά τήν σωτηρίαν κάθε ἀνθρώπου καί ἀποτελεῖ τό πολυτιμώτερον ἴσως δῶρον τοῦ Θεοῦ μέ τό ὁποῖον ἀποκτῶμεν συναίσθησιν τῆς ἁμαρτωλότητός μας, τουτέστιν ἐπίγνωσιν τοῦ ἑαυτοῦ μας, καί ἐν συνεχείᾳ ἀναγόμεθα εἰς τήν πνευματικήν γνῶσιν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ.

Εἰς τήν σύγχρονον ἐποχήν, δυστυχῶς, πολλοί χλευάζουν τήν μετάνοιαν ζῶντες μακράν τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, παγιδευμένοι εἰς τήν αὐτάρκειαν καί αὐταρέσκειάν των. Θεωροῦν μειωτικόν δι' αὐτούς τό νά ἀναγνωρίζουν τήν ἁμαρτωλότητά των καί νά καταφεύγουν εἰς τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Αὐτή, ὅμως, ἡ στάσις των παρεμποδίζει τό ἔργον τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία φωτίζει τόν ἄνθρωπον καί τοῦ ἀποκαλύπτει τήν πραγματικήν του (καί ὄχι τήν νομιζομένην ὑπ' αὐτοῦ) κατάστασιν ἑλκύοντάς τον παραλλήλως εἰς τήν ὡραιότητα τῆς ἐν Χριστῶ πνευματικῆς ζωῆς. Σήμερον, οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι αὐτοαπατῶνται καί ἀλληλοπαρασύρονται, ὡς προελέχθη, ὁμιλοῦντες περί "καλῆς καρδίας" τήν ὁποίαν οἱ ἴδιοι ἰσχυρίζονται ὅτι διαθέτουν, ἀγνοοῦντες ὅτι τό πραγματικά ζητούμενον καί ἀναγκαῖον εἶναι ὄχι ἡ "καλή" ἀλλά ἡ καθαρά καρδία εἰς τόν ἄνθρωπον. Διά τοῦτο καί ὁ Προφητάναξ ἱκετεύει ἐκζητῶν «καρδίαν καθαράν κτίσον ἐν ἐμοί ὁ Θεός» (Ν΄ ψαλμός).

Πολλές φορές ὅμως, ἀκόμη καί μεταξύ τῶν πιστῶν παρατηρεῖται ἄγνοια καί σύγχυσις ἐπ' αὐτοῦ τοῦ θέματος. Οὔτω βλέπομεν καί ἀκούομεν πολλάκις πιστούς νά ὑπερτιμοῦν τήν σημασίαν τῆς ἁπλῆς ἐξαγορεύσεως τῶν λογισμῶν καί ἁμαρτιῶν τους εἰς τόν Πνευματικόν τους Πατέρα, πιστεύοντες ὅτι ἀρκεῖ τοῦτο διά νά λάβουν τήν ἄφεσιν καί ὑποτιμοῦν τήν σημασίαν τῆς εἰκρινοῦς μετανοίας καί τῆς ἐμπράκτου διορθώσεώς των, ὡς ἀπαραιτήτων ὅρων διά νά τύχουν τῆς θεϊκῆς συγχωρήσεως καί νά ἐπανακτήσουν τήν θείαν χάριν. Καθώς ἐπίσης, πιστεύουν ὅτι περισσότερον ἀπό αὐτούς ἔχουν ἀνάγκην συνεχοῦς μετανοίας καί ταπεινώσεως οἱ πολύ ἁμαρτωλοί ἄνθρωποι, πού δέν διαθέτουν σταθεράν πίστιν καί καλά ἔργα καί ἀρετάς καί ὅτι εἰς ἐκείνους ἁρμόζει περισσότερον παρά εἰς αὐτούς ἡ διαρκής ἐπίκλησις τοῦ ἐλέους τοῦ Θεοῦ, ὡς μοναδικῆς ἐλπίδος. Εἶναι, ὅμως, βέβαιον ὅτι τά ἀνωτέρω δέν ἀπηχοῦν τήν ἐπ' αὐτῶν θέσιν καί σχετικήν διδασκαλίαν τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Σύμφωνα μέ ὅσα ὁ Προφήτης Δαβίδ ἀναφέρει εἰς τόν Ν' Ψαλμόν του ἐν ταπεινώσει καί μετανοίᾳ προσευχόμενος πρός τόν Θεόν:

α) Τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ ὑπερνικᾶ καί ὑπερκαλύτει τό πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν καί τοῦ πλέον ἁμαρτωλοῦ ἀνθρώπου καί τοῦτο χρειάζεται νά ζητᾶ καί νά ἐπικαλῆται κάθε πιστός.

β) Ἡ ἐπίγνωσις τῆς ἁμαρτωλότητος τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελεῖ τήν ἀρχήν τῆς μετανοίας του ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.

γ) Ἡ κάθαρσις τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ περαιτέρω πνευματική του πρόοδος δέν ἐξαρτᾶται μόνον ἀπό τήν ἰδικήν του θέλησιν καί προσπάθειαν ἀλλά καί ἀπό τήν χάριν καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ.

δ) Τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἀναπαύεται μόνον εἰς τήν καθαράν καρδίαν, ἡ ὁποία τότε ἀδιαλείπτως προσεύχεται εἰς τόν Θεόν.

ε) Ὅσοι ἔχουν λάβει τήν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τήν διατηροῦν ἠμποροῦν νά διδάξουν καί ὁδηγήσουν εἰς τόν Θεόν τούς ἀσεβεῖς καί ἀνόμους.

στ) Ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη καί ἡ ἀγαλλίασις τῆς γνησίας πνευματικῆς ζωῆς προϋποθέτει τήν μετάνοιαν, τήν διόρθωσιν τοῦ βίου καί τήν ταπείνωσιν τοῦ ἀνθρώπου. καί

ζ) Εὐπρόσδεκτος εἰς τόν Θεόν θυσία καί προσφορά ἀποτελεῖ κατ' ἐξοχήν τό ταπεινόν φρόνημα καί ἡ συντετριμμένη καρδία τοῦ ἀνθρώπου.

Πάντα τ' ἀνωτέρω καί ὅσα ἄλλα διδασκόμεθα ἐκ τῶν Γραφῶν καί τῶν συγγραμμάτων τῶν Θεοφόρων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ὀφείλομε νά τά ἀκολουθῶμεν ὡς ὁδοδείκτας εἰς τήν ζωήν μας, διά νά εἶναι αὕτη εὐάρεστος εἰς τόν Θεόν καί διά νά ὁδηγηθῶμεν μέ ἀσφάλειαν εἰς τήν σωτηρίαν μας.

Εἰς τήν σημερινήν ἐποχήν τῆς συγχύσεως καί τῆς ἀποστασίας ἐκ τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἐντολῶν Του ὀφείλομε νά ἀγωνιζώμεθα μετά πίστεως καί ταπεινώσεως, διά νά μᾶς σκεπάζη πάντοτε ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Καί τοῦτο θά τό κατορθώσωμε μέ τήν βοήθειάν Του, ἐφ' ὅσον, μολονότι ὡς ἀνθρώπινα πίπτομεν, διαρκῶς μετανοῶμεν καί ἐμμένομεν πιστοί εἰς τήν ὀρθήν λατρείαν καί προσκύνησιν τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

Ἄς καταφύγωμεν, λοιπόν, πάντες εἰς τό ἄπειρον ἔλεος τοῦ Παντοδυνάμου Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ποτέ δέν θά μᾶς ἐγκαταλείψη ὅσον ἐμεῖς δέν προσκυνοῦμεν θεῶ ἀλλοτρίῳ, ἀλλ' ἐμμένομεν πιστοί εἰς τήν Πίστιν τῶν Πατέρων μας, λέγοντες ἐν ταπεινώσει πρός Αὐτόν: «Σοί μόνῳ ἁμαρτάνομεν ἀλλά καί Σοί μόνῳ λατρεύομεν»! (ἐκ τῆς γ' εὐχῆς τῆς γονυκλισίας τῆς Πεντηκοστῆς). Πάντοτε δέ νά ἐνθυμούμεθα ὅτι ἡ χάρις καί ἡ σωτηρία δέν εἶναι εἰς χείρας «τοῦ θέλοντος, οὐδέ τοῦ τρέχοντος ἀλλά τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ» (Ρωμ. θ΄ 16).