ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ:

Ἕνα σύγχρονο σύμβολο τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ

 

ΤΟΥ Δημήτρη Κάτσουρα

 

Με αφορμή την "αναχώρηση" του μεγάλου Έλληνα Μίκη Θεοδωράκη, με του οποίου τα τραγούδια (συνθέσεις και μελοποιήσεις) μεγάλωσα στην προσφυγική και ηρωϊκή Καισαριανή (όπου πολλές φορές, από μικρό παιδί, τον είδα από κοντά και τον χειροκρότησα σε συναυλίες και εκδηλώσεις), καταθέτω μερικές σκέψεις για το πως εξηγείται και τι σημαίνει κάποιοι να θεωρούνται μεγάλοι Έλληνες και συγχρόνως να "ενώνουν" τον Ελληνικό λαό, πάρα τις πολιτικές και άλλες διαφορές των ανθρώπων του (λαού), όπως συμβαίνει (και) μαζί του.

Θεωρώ ότι εκείνο που αναδεικνύει και ταυτοποιεί κάποια πρόσωπα στη συνείδησή μας ως μεγάλους, σπουδαίους και κοινά αποδεκτούς και αγαπητούς, είναι η σχέση τους με τον διαχρονικό Ελληνικό Πολιτισμό, αυτό που θα ονόμαζα Ελληνική καθολικότητα (ή Ρωμιοσύνη). Και λέω καθολικότητα, υπό την έννοια της αφομοίωσης με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ασχέτως ιδεολογικής ή πολιτικής τους, πολύ περισσότερο κομματικής τους τοποθετήσεως (όσοι εξ αυτών είχαν), όλων των ταυτοτικών  στοιχείων ιδιοπροσωπείας του Ελληνισμού, όπως είναι η Γλώσσα, η Ιστορία, η Παράδοση.

Αυτό πιστεύω ότι λειτουργεί, ακόμη και υποσυνείδητα, και ως επιβεβαίωση της δικής μας Ελληνικότητας και μέθεξης στην καθολικότητα του Ελληνισμού ή του Ελληνικού Πολιτισμού. Σε αυτές τις περιπτώσεις και μέσα από αυτή τη "διαδικασία", η οποία είναι αυθόρμητη αλλά βιωματικά συνειδησιακή, έστω κι αν δεν το ομολογούμε, προκύπτει ότι όσο πιο καθολικός (όσον αφορά τη διαχρονικότητα του Ελληνικού Πολιτισμού) είναι κάποιος, τόσο πιο βαθειά εγγράφεται στη συνείδηση του λαού (απλών και πεπαιδευμένων ανθρώπων του) ως γνήσιος Έλληνας, ικανός να συγκινήσει, εκφράσει και εμπνεύσει τους περισσότερους ή και όλους.

Βεβαίως, ο λαός, κάθε λαός, αναγνωρίζει αξία σε κάθε αξιόλογο, εμπνευσμένο και πιστό στις αρχές του άμθρωπο, ιδιαιτέρως αν αυτός υπήρξε ανιδιοτελής. Η καθολική όμως αναγνώριση, η ταύτιση και η έκφραση της ψυχής των ανθρώπων του Ελληνικού λαού και εν τέλει του ίδιου και μάλιστα ολοκλήρου του λαού από έναν άνθρωπο, πιστεύω, εξαρτάται από την καθολικότητά του.

Συγκεκριμένα και ως παράδειγμα για την ισχύ των ανωτέρω θεωρώ, για την περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη, ότι υπήρξε εκφραστής της διαχρονικότητας του Ελληνισμού που επιβεβαιώνει την βίωσή της καθολικότητάς του από τον ίδιο και μαρτυρεί την άλλοτε λαμπερή και άλλοτε μαρτυρική, αλλά πάντοτε ουσιαστικά σημαντική, συνέχειά του.

Ήταν πρωτοπόρος αγωνιστής που δεν χόρταινε να βλέπει τον Παρθενώνα και κομμουνιστής που πήγαινε στις εκκλησίες για να ψέλνει τα εγκώμια του Επιταφίου Θρήνου του Χριστού. Ήθελε, όπως έλεγε ο ίδιος, να είναι πάνω απ' όλα και μόνο Έλληνας.

 

«Ο Μίκης έφερε κυριολεκτικά το Βυζάντιο στη ζωή μας και το ανέδειξε ως κοσμική πραγματικότητα πρωτοπορίας. Όχι με την στενή έννοια της Βυζαντινής Μουσικής (μόνο), αλλά σε σχέση με ό,τι παρήγαγε ως ελληνική οικουμένη αυτή τη μουσική, διότι η μουσική δεν παράγεται ως αποτέλεσμα έμπνευσης κάποιου, αλλά ως κάτι που βγαίνει μέσα από την ζωή των ανθρώπων που την βιώνουν»

Γ. Κοντογιώργης

Τή Ρωμιοσύνη μήν τήν κλαῖς...........