ΟΜΙΛIA ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛO

«Εκείνη την ώρα ο Ιησούς είδε έναν άνθρωπο να περνάει από μπροστά του, ο οποίος ήταν τυφλός από τη γέννησή του. Οι μαθητές του τον ρώτησαν: «Δάσκαλε, ποιος αμάρτησε και που γεννήθηκε τυφλός; Αυτός ή οι γονείς του;» Ο Ιησούς απάντησε: «Ούτε αυτός ούτε οι γονείς του, αλλά για να φανερωθούν σ' αυτόν τα έργα του Θεού. Όσο είναι ημέρα, πρέπει να κάνω τα έργα εκείνου που με έστειλε. Όταν έρχεται η νύχτα, κανείς δεν μπορεί να εργαστεί. Όσο είμαι στον κόσμο, εγώ είμαι το φως του κόσμου». Αφού τα είπε αυτά, έπτυσε στο έδαφος, έκανε λάσπη με το σάλιο του, την άλειψε στα μάτια του τυφλού και του είπε:

«Πήγαινε και πλύσου στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ», δηλαδή στην κολυμβήθρα του Απεσταλμένου. Έτσι ο τυφλός πήγε και πλύθηκε και επέστρεψε, βλέποντας καθαρά. Τότε αυτοί που ήταν κοντά του και εκείνοι που συνήθιζαν να τον βλέπουν να ζητιανεύει πριν, είπαν: «Δεν είναι αυτός ο άνθρωπος που στεκόταν πάντα εκεί και ζητιάνευε;» Κάποιοι είπαν: «Ναι, αυτός είναι». Άλλοι είπαν: «Όχι, αλλά του μοιάζει». Αλλά εκείνος είπε: «Εγώ είμαι!». Τότε του είπαν: «Πώς άνοιξαν τα μάτια σου;» Εκείνος απάντησε: «Αυτός που λέγεται Ιησούς έκανε λάσπη και την άλειψε στα μάτια μου και είπε: «Πήγαινε και πλύσου στη Σιλωάμ. Πήγα λοιπόν και πλύθηκα και είδα καθαρά. Του είπαν: «Πού είναι αυτός;» Εκείνος είπε: «Δεν ξέρω». Και έφεραν τον πρώην τυφλό στους Φαρισαίους. Αλλά ήταν Σάββατο εκείνη την ημέρα που ο Ιησούς είχε κάνει λάσπη και του άνοιξε τα μάτια. Οι Φαρισαίοι λοιπόν τον ρώτησαν πώς είχε αποκτήσει την όρασή του. Εκείνος τους είπε: «Έβαλε λάσπη στα μάτια μου, και πλύθηκα και βλέπω». Κάποιοι από τους Φαρισαίους είπαν: «Αυτός ο άνθρωπος δεν είναι από τον Θεό, γιατί δεν τηρεί το Σάββατο». Άλλοι απάντησαν: «Πώς μπορεί ένας αμαρτωλός να κάνει τέτοια θαύματα;» Ήταν διχασμένοι. Τότε ρώτησαν ξανά τον τυφλό: «Και εσύ τι λες γι' αυτόν που σου άνοιξε τα μάτια;» Ο άνθρωπος είπε: «Είναι προφήτης!» Αλλά οι Ιουδαίοι δεν πίστευαν ότι ο άνθρωπος ήταν τυφλός και ότι είχε αποκτήσει την όρασή του, μέχρι που κάλεσαν τους γονείς του και τους ρώτησαν: «Είναι αυτός ο άνθρωπος ο γιος σας, για τον οποίο λέτε ότι γεννήθηκε τυφλός; Πώς γίνεται να βλέπει τώρα; Οι γονείς του απάντησαν:

«Ξέρουμε ότι είναι γιος μας και ότι γεννήθηκε τυφλός, αλλά πώς βλέπει τώρα και ποιος του άνοιξε τα μάτια, δεν ξέρουμε- ρωτήστε τον: είναι αρκετά μεγάλος για να εξηγήσει μόνος του! Οι γονείς του μίλησαν με αυτόν τον τρόπο από φόβο για τους Εβραίους, διότι οι Εβραίοι είχαν ήδη συμφωνήσει να αποκλείσουν από τη συναγωγή όποιον αναγνώριζε τον Ιησού ως Χριστό. Για τον λόγο αυτό οι γονείς του είχαν πει: «Είναι αρκετά μεγάλος, ρωτήστε τον». Έτσι οι Εβραίοι τον κάλεσαν για δεύτερη φορά και του είπαν: «Δόξα στον Θεό! Ξέρουμε ότι αυτός ο άνθρωπος είναι αμαρτωλός». Εκείνος όμως είπε: «Αν είναι αμαρτωλός, δεν ξέρω- ξέρω όμως ότι ήμουν τυφλός και τώρα βλέπω». Τότε του είπαν: «Πώς σου άνοιξε τα μάτια;» Εκείνος τους είπε: «Σας το έχω ήδη πει και δεν με ακούσατε. Γιατί θέλετε να το ακούσετε για δεύτερη φορά; Θα θέλατε να γίνετε κι εσείς μαθητές του;» Εκείνοι τον έβριζαν, λέγοντας: «Εσύ είσαι μαθητής αυτού του ανθρώπου, αλλά εμείς είμαστε μαθητές του Μωυσή. Ξέρουμε ότι ο Θεός μίλησε στον Μωυσή, αλλά δεν ξέρουμε από πού είναι». Ο άνθρωπος τους είπε: «Αυτό ακριβώς είναι το εκπληκτικό, ότι δεν ξέρετε από πού είναι, παρόλο που μου άνοιξε τα μάτια. Ξέρουμε ότι ο Θεός δεν ακούει τους αμαρτωλούς, αλλά αν ένας άνθρωπος τον τιμά και κάνει το θέλημά του, τον ακούει. Δεν έχουμε ακούσει ποτέ για κάποιον να ανοίγει τα μάτια ενός ανθρώπου που γεννήθηκε τυφλός. Αν αυτός ο άνθρωπος δεν προερχόταν από τον Θεό, δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα». Του είπαν: «Μας τι λες! Γεννήθηκες αμαρτωλός και μας κάνεις διάλεξη!» Και τον έδιωξαν. Ο Ιησούς άκουσε ότι τον είχαν διώξει. Όταν τον συνάντησε, του είπε: «Πιστεύεις στον Υιό του Θεού;» Εκείνος του είπε: «Και ποιος είναι αυτός, Κύριε, για να πιστέψω σ' αυτόν;» Ο Ιησούς του είπε: «Τον βλέπεις, είναι εκείνος που σου μιλάει». Τότε εκείνος είπε: «Πιστεύω, Κύριε» και έπεσε μπροστά του (Ιωάννης 9:1-38). 

Ο απόστολος Ιωάννης έγραψε το ευαγγέλιό του μετά τους άλλους ευαγγελιστές και στόχος του ήταν να τους συμπληρώσει. Γι' αυτό και διηγείται με μεγάλη λεπτομέρεια το επεισόδιο του τυφλού. Ας το αναλύσουμε λίγο, λέω λίγο, γιατί για να το κάνουμε ολοκληρωμένα θα χρειαζόταν να γράψουμε ένα ολόκληρο βιβλίο. «Οι μαθητές του τον ρώτησαν: «Δάσκαλε, ποιος αμάρτησε και γεννήθηκε τυφλός, αυτός ο άνθρωπος ή οι γονείς του;» Δεν μπορεί να ήταν ο ίδιος ο τυφλός, γιατί κατά τη γέννησή του ή πριν από αυτήν δεν θα μπορούσε να έχει αμαρτήσει! «Ερώτηση θεμελιωμένη σε μια λανθασμένη υπόθεση: γιατί πώς θα μπορούσε αυτός ο άνθρωπος να έχει διαπράξει οποιαδήποτε αμαρτία πριν γεννηθεί», λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ούτε και οι γονείς του, όπως λέει ο Χριστός: «Δεν είναι ότι αυτός ή οι γονείς του αμάρτησαν. Ωστόσο, συχνά τα σφάλματα των γονέων μεταβιβάζονται στα παιδιά, αλλά όχι αυτή τη φορά. Ο Θεός, που δεν είναι ο δημιουργός του κακού, χρησιμοποίησε αυτή την τύφλωση για να δείξει τη δύναμη του Θεανθρώπου και να φέρει τα πλάσματά του στην πίστη. Σε άλλες περιπτώσεις, το σφάλμα οφειλόταν πράγματι στον άρρωστο, όπως εξηγεί αλλού ο μέγας Χρυσόστομος: (ομιλ. 56) «Οδηγήθηκαν πράγματι να του θέσουν αυτή την ερώτηση, επειδή κατά τη θεραπεία του παραλύτου, ο Ιησούς του είχε πει: «Ιδού, θεραπεύθηκες, μην αμαρτάνεις πλέον» (Ιωάννης 5). Και σκεπτόμενοι ότι οι αμαρτίες του ήταν η αιτία της παραλυσίας του, ρωτούν αν αυτός ο τυφλός δεν ήταν και εκείνος ένοχος αμαρτίας, πράγμα που δεν μπορούσαν ούτε να πουν ούτε να υποθέσουν, αφού ήταν τυφλός από τη γέννησή του. Αλλά ούτε και οι γονείς του, πράγμα που δεν ήταν επίσης λογικό, γιατί ο γιος δεν φέρει την αμαρτία του πατέρα».

Ο Άγιος Αυγουστίνος, από την πλευρά του, λέει: «Είχε λοιπόν γεννηθεί χωρίς το προπατορικό αμάρτημα ή δεν είχε προσθέσει σε αυτό κανένα εκούσιο σφάλμα εκ των υστέρων; Όχι, αναμφίβολα, οι γονείς του καθώς και ο ίδιος ήταν ένοχοι, αλλά δεν ήταν εξαιτίας της αμαρτίας που είχαν διαπράξει που εκείνος ο άνθρωπος γεννήθηκε τυφλός. Ο Κύριος μας δίνει την αληθινή αιτία, όταν προσθέτει: «Για να φανερωθούν σ' αυτόν τα έργα του Θεού».

Και πάλι ο Άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος λέει: (1 Ηθικά ή Εξήγηση στο μακάριο Ιώβ) «Υπάρχουν τιμωρίες τις οποίες ο Θεός επιβάλλει στους αμαρτωλούς χωρίς κανένα πιθανό αντάλλαγμα. Υπάρχουν άλλες που τον χτυπούν για να τον κάνουν καλύτερο, υπάρχουν άλλες που έχουν ως σκοπό. όχι να τιμωρήσουν τα σφάλματα του παρελθόντος, αλλά να αποτρέψουν τα μελλοντικά σφάλματα. Υπάρχουν, τέλος, άλλες, που δεν έχουν σκοπό ούτε να τιμωρήσουν τις αμαρτίες του παρελθόντος ούτε να προλάβουν εκείνες που μπορεί να διαπράξουν στο μέλλον, αλλά να κάνουν πιο έντονα γνωστή και να αγαπήσουν πιο θερμά τη δύναμη Εκείνου που σώζει με την ανέλπιστη σωτηρία που ακολουθεί αμέσως μετά την τιμωρία».

Η αλήθεια είναι ότι όλο το κακό σε αυτόν τον κόσμο, όλα τα βάσανα στην ανθρωπότητα μας, προέρχονται από την αμαρτία και επομένως δεν μπορούμε, χωρίς να βλασφημήσουμε, να τα αποδώσουμε στον Θεό. Το γενικό λάθος των Εβραίων ήταν ότι πίστευαν ότι όλα τα βάσανα ήταν τιμωρία για τις προσωπικές αμαρτίες. Έτσι, στα μάτια των φίλων του Ιώβ, οι τρομερές δοκιμασίες αυτού του ακέραιου ανθρώπου ήταν το αδιαμφισβήτητο σημάδι σοβαρών παραβάσεων για τις οποίες θα πρέπει να ήταν ένοχος, εν αγνοία όλων.

Ίσως να οφείλαμε να αντικαταστήσουμε τα πολλά «γιατί» που εκφράζουμε στις δοκιμασίες μας με το «για ποιο σκοπό»; Ο Θεός, ο Πατέρας μας, δεν κρίνει πάντοτε σκόπιμο να μας κάνει να κατανοήσουμε εδώ κάτω τους λόγους για τα βάσανά μας. Αλλά το μυστήριο των πάντων θα μας αποκαλυφθεί εκεί πάνω. Ο Σωτήρας «έπτυσε στη γη και έκανε λάσπη με το σάλιο του. Έπειτα έβαλε τη λάσπη στα μάτια του τυφλού και του είπε: «Πήγαινε και πλύσου στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ (που σημαίνει «ο Απεσταλμένος»). Και εκείνος πήγε και πλύθηκε και επέστρεψε βλέποντας καθαρά». Γιατί ο Χριστός έκανε αυτή τη χειρονομία; Θα μπορούσε απλώς να πει: θεραπεύσου, όπως έκανε κάποιες άλλες φορές: «Σήκω και περπάτα», για παράδειγμα. Θα μπορούσε επίσης να πει απλά: «Πήγαινε και πλύσου στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ!» Ωστόσο, η θεραπεία αυτή τη φορά δεν προήλθε από τη θαυματουργή κολυμβήθρα, αλλά από τον Ιησού, αλλιώς το να κάνει λάσπη με το σάλιο του δεν θα είχε κανένα σκοπό. Η πηγή του Σιλωάμ απλώς ολοκλήρωσε τη θεραπεία: «Και επέστρεψε, βλέποντας καθαρά. Η πηγή αυτή χρησιμοποιήθηκε, σε αυτή την περίπτωση, για να καθαριστεί και από τη λάσπη. Αν ο Κύριος έβαζε μόνο σάλιο, τότε η πλύση θα σήμαινε ότι το σάλιο του ήταν ακάθαρτο, αλλά κάθε άλλο, το σάλιο προκάλεσε τη θεραπεία!

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει: «Ήταν η αρετή του στόματός του που έκανε και άνοιξε τα μάτια αυτού του τυφλού, και στη συνέχεια τον διατάζει να τα πλύνει, ώστε η θεραπεία να μη σχετίζεται ουδόλως με μια πιθανή μυστική ιδιότητα του χώματος. Και του είπε: «Πήγαινε και πλύσου στην κολυμβήθρα του Σιλοάμ (λέξη που σημαίνει Απεσταλμένος), για να σε διδάξω ότι δεν χρειάζομαι λάσπη για να κάνω μάτια. (Ομιλία 56)

«Αυτοί που ήταν κοντά του και εκείνοι που συνήθιζαν να τον βλέπουν να ζητιανεύει, σάστισαν όταν είδαν αυτό το θαύμα. Αλλά οι Φαρισαίοι, οι ζηλωτές του νόμου, σκανδαλίστηκαν για άλλη μια φορά, όχι τόσο από τη θεραπεία όσο από το γεγονός ότι συνέβη το Σάββατο. Το ότι «το Σάββατο έγινε για τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος για το Σάββατο», όπως λέει ο ευαγγελιστής Μάρκος (πρβλ. 2:27), ήταν ακατανόητο γι' αυτούς μέσα στην πνευματική τους τύφλωση, η οποία ήταν χειρότερη από την τύφλωση των εκ γενετής τυφλών.

«Του έκαναν αυτή την ερώτηση με σκοπό να θανατώσουν τον Ιησού, γιατί είχαν ήδη συνωμοτήσει εναντίον του». Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (ομιλ. 57). Έτσι οι Ιουδαίοι, δηλαδή οι Φαρισαίοι, τον ρώτησαν με τη σειρά τους πώς έλαβε την όρασή του. Τον ρώτησαν μια φορά και πάλι επίμονα, λέει το Ευαγγέλιο. Έπειτα ρώτησαν τους γονείς, και οι γονείς τους έστειλαν πίσω στο γιο τους, φοβούμενοι να μην τους διώξουν. Για τρίτη φορά τους απάντησε με θάρρος, και χωρίς φόβο, φέρνοντάς τους σε δύσκολη θέση. «Σας το είπα ήδη και δεν με ακούσατε. ...Μήπως θα θέλατε να γίνετε κι εσείς μαθητές του;» Εκείνοι ανταπάντησαν αγανακτισμένοι: «Εσύ γεννήθηκες αμαρτωλός και μας κάνεις κήρυγμα!»

Σύμφωνα με την άποψη των Εβραίων η ασθένεια προερχόταν πάντα από την αμαρτία, όπως είδαμε παραπάνω, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. «Και τον έδιωξαν». Αυτό που οι γονείς απέφυγαν, λόγω της δειλίας τους, το υπέστη εκείνος, ο πρώην τυφλός: τον αφορισμό από τη συναγωγή. Από την πλευρά του, αυτό που κέρδισε ο τυφλός με την ειλικρίνειά του και το θάρρος του, δηλαδή την πίστη στον Χριστό, το έχασαν εκείνοι με τη δειλία τους. Είναι στο χέρι μας, λοιπόν, να επιλέξουμε τη στάση που θα κρατήσουμε στη ζωή μας και την ομολογία της πίστη μας, γιατί μπροστά μας βρίσκεται ο δρόμος της ζωής και του θανάτου.

Αρχιμανδρίτης Κασσιανός