ΟΜΙΛΙΑ

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ

ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

 

Χωρίς να θέλω να παίξω τον συνήγορο του διαβόλου... Ο Χίτλερ διάβαζε πάντα τους λόγους του πρώτα σε έναν απλό άνθρωπο και μετά τους άλλαζε μέχρι αυτός ο άνθρωπος να μπορούσε να τους καταλάβει καλά. Καθώς δεν έχω στη διάθεσή μου έναν απλό άνθρωπο στον πνεύμα -οι πιστοί μας έχουν όλοι δυνατό μυαλό αν και μερικές φορές τα πόδια τους δεν πατούν πάντα στη γη- θα παίξω εγώ τον φτωχό άνθρωπο στο πνεύμα μέχρι να γίνει κατανοητό το κείμενο. Το μυστήριο της Μεταμόρφωσης του Χριστού είναι κατανοητό μόνο στην Ορθοδοξία, η οποία έχει μια σαφή θεολογία για τη θεοποίηση του ανθρώπου και την κοινωνία του με τον Θεό. Δεν θα κάνω, λοιπόν, σαν εκείνο τον καλό καθολικό ιερέα που είπε ειλικρινά στο ποίμνιό του ότι δεν ήξερε καθόλου τι να πει για τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και απλώς άλλαξε το θέμα του κηρύγματός του μιλώντας για την αρπαγή του προφήτη Ηλία στον ουρανό. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα άρμα και τέσσερα άλογα για να το τραβήξουν, και αυτό ήταν όλο.

 

Ήταν ο ίδιος προφήτης Η λ ί α ς , ο ο π ο ί ο ς , ε κ π ρ ο σ ω π ώ ν τ α ς  τ ο υ ς προφήτες, εμφανίστηκε στο όρος Θαβώρ μαζί με τον Μωϋσή, το νομοθέτη. Και οι δύο τους είχαν ήδη βιώσει την εμπειρία της εμφάνισης του Θεού στη γήινη ζωή τους, όχι την εμφάνιση της θείας φύσης, αλλά είχαν βιώσει την εμπειρία είτε μιας όψης δανεικής, είτε τη μελλοντική ανθρώπινη όψη του Χριστού. Ο Μωϋσής άκουσε μια φωνή, την οποία ο Θεός δανείστηκε για να ακουστεί, στη φλεγόμενη βάτο και στο όρος Χωρήβ. Ο Ηλίας άκουγε συχνά τον Κύριο ως απαλό θρόϊσμα αέρος, «ήχος λεπτού αέρος». (Βασιλέων Α΄ 19:12) Ο Θεός έκανε, επίσης, τον εαυτό του να ακουστεί με αυτόν τον τρόπο κατά τη βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη. Το Άγιο Π ν ε ύ μ α  π ή ρ ε  τη  μ ο ρ φ ή  π ε ρ ι σ τ ε ρ ι ο ύ, χ ω ρ ί ς  σ τ η ν  π ρ α γ μ α τ ι κ ό τ η τ α  ν α  ε ί ν α ι περιστέρι. Οι τρεις απόστολοι Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης, τους οποίους είχε επιλέξει ο Κύριος, κείτονταν φοβισμένοι στους πρόποδες του όρους Θαβώρ. Γιατί ο Ιησούς δεν πήρε όλους τους αποστόλους μαζί του για να παρακολουθήσουν τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος; Απλούστατα επειδή θα έπρεπε να πάρει μαζί του και τον ανάξιο προδότη Ιούδα. Δεν ήταν τόσο ο Χριστός που άλλαξε στη Μεταμόρφωση, όσο τα πνευματικά μάτια των αποστόλων, τα οποία άνοιξαν στον υπερφυσικό κόσμο. Μέχρι τώρα, έβλεπαν μόνο με τα μάτια της σάρκας, όπως ακριβώς κάνουμε κι εμείς όταν τελούμε τη θεία λειτουργία. Μακάρι ο Θεός να μας κάνει άξιους μια μέρα να ατενίζουμε τα θεία μυστήρια με τα πνευματικά μας μάτια! Ο Μωϋσής και ο Ηλίας μιλούσαν με τον Ιησού. Η συνομιλία τους δεν παρουσιάζεται, και οι απόστολοι κατά πάσα πιθανότητα δεν τους καταλάβαιναν καν. Ενδεχομένως, μιλούσαν για το πάθος του Μεσσία που πλησίαζε. Ο ευαγγελιστής Λουκάς εξηγεί: «καὶ ἰδοὺ ἄνδρες δύο συνελάλουν αὐτῷ, οἵτινες ἦσαν Μωϋσῆς καὶ Ἠλίας, οἳ ὀφθέντες ἐν δόξῃ ἔλεγον τὴν ἔξοδον αὐτοῦ ἣν ἔμελλε πληροῦν ἐν Ἱερουσαλήμ.» (Λουκ. 9:31). Μιλούσαν για το πώς ο Ιησούς θα ολοκλήρωνε την αποστολή του πεθαίνοντας στην Ιερουσαλήμ. Τα ρούχα του έγιναν λευκά σαν το χιόνι, λέει το κείμενο. Ο Μάρκος λέει: «καὶ τὰ ἱμάτια αὐτοῦ ἐγένετο στίλβοντα, λευκὰ λίαν ὡς χιών, οἷα γναφεὺς ἐπὶ τῆς γῆς οὐ δύναται οὕτω λευκᾶναι» (Μκ 9:3).

Τα ρούχα του έγιναν εκθαμβωτικά και τόσο λευκά που κανείς στη γη δεν μπορεί να παράγει τέτοια λευκότητα. Πώς έγινε αυτό; Ας το εξηγήσουμε με μια μεταφορά. Το σίδερο, όταν έρχεται σε επαφή με τη φωτιά, πυρακτώνεται και λάμπει. Από μόνο του το σίδερο δεν μπορεί να το κάνει αυτό, αλλά υπό την επίδραση της φωτιάς το κάνει. Έτσι, τα ενδύματα του Χριστού μεταμορφώθηκαν από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος - τη δόξα που εξέπεμπε ο Χριστός. Μεταμορφώθηκε. Αν και μεταμορφώθηκε παθητικά η ανθρώπινη φύση του Χριστού, η αιτία ήταν η θεϊκή φύση του Χριστού, η οποία βρισκόταν συνήθως κρυμμένη κάτω από τον μανδύα της ανθρώπινης φύσης του. Ο Πέτρος μίλησε λέγοντας: «ῥαββί, καλόν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι· καὶ ποιήσωμεν σκηνὰς τρεῖς, σοὶ μίαν καὶ Μωϋσεῖ μίαν καὶ Ἠλίᾳ μίαν». Κύριε, είναι καλό τώρα που βρισκόμαστε εδώ, αν συμφωνείς, να στήσω τρεις σκηνές, μία για σένα, μία για τον Μωυσή και μία για τον Ηλία. «…οὐ γὰρ ᾔδει τί λαλήσῃ· ἦσαν γὰρ ἔκφοβοι» (Μκ 9:5-6). Στην πραγματικότητα, δεν ήξερε τι έλεγε, γιατί και οι τρεις τους ήταν τρομοκρατημένοι, σύμφωνα με τον Μάρκο. Ο Ματθαίος, από την πλευρά του, λέει: «καὶ ἀκούσαντες οἱ μαθηταὶ ἔπεσον ἐπὶ πρόσωπον αὐτῶν καὶ ἐφοβήθησαν σφόδρα» (Ματθ.17:6). Όταν οι μαθητές άκουσαν αυτή τη φωνή, τρομοκρατήθηκαν και έπεσαν με τα πρόσωπά τους στο έδαφος. Ο Σωτήρας δεν είχε ανάγκη από σκηνή, και ο Ηλίας και ο Μωυσής ακόμη λιγότερο, εφόσον ζούσαν στον άλλο κόσμο. Ομοίως, κατά την Πεντηκοστή, οι απόστολοι μιλούσαν σε διάφορες γλώσσες υπό την επήρεια της χάριτος. Η ανθρώπινη φύση βγήκε από την κανονική της κατάσταση, σε αυτή την περίπτωση, και βρέθηκε υπό την επήρεια της χάριτος. «Αυτός ο τρόμος εξέβαλε την ψυχή τους από την φυσική της κατάσταση και την εξύψωσε σε έναν ανώτερο χώρο. Έβλεπαν με τα ίδια τους τα μάτια τον Μωϋσή και τον Ηλία, αλλά συγχρόνως η ψυχή τους, σαν να είχε αποτραβηχτεί από τις εντυπώσεις των αισθήσεων λόγω της θείας ενατένισης, είχε καταληφθεί πλήρως από ένα συναίσθημα απολύτως ουράνιο» (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος). Ο Θεός Πατέρας ακούστηκε μέσω μιας ανθρώπινης φωνής, λέγοντας: «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε.» (Μκ 9:7). Αυτός είναι ο αγαπημένος μου Υιός. Ακούστε τον. Η ίδια φωνή είχε ήδη μιλήσει στον Ιορδάνη, 2 όταν ο Χριστός βαπτίστηκε: «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα» (Ματθ 3:17). Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός, αυτός που μου δίνει μεγάλη χαρά. Ο Ματθαίος γράφει λίγο διαφορετικά: «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε·.» (Ματθ. 17:5) Ήταν ο Θεός Πατέρας και όχι η Αγία Τριάδα, ούτε το Άγιο Πνεύμα μόνο, γιατί είπε «ο αγαπημένος μου Υιός...». Μόλις ακούστηκε η φωνή του Θεού, οι μαθητές κοίταξαν γύρω τους και δεν είδαν κανέναν άλλον εκτός από τον Ιησού, ο οποίος ήταν μόνος μαζί τους, «…καὶ ἐξάπινα περιβλεψάμενοι οὐκέτι οὐδένα εἶδον, ἀλλὰ τὸν Ἰησοῦν μόνον μεθ᾿ ἑαυτῶν.» Έτσι τελειώνει το επεισόδιο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Ας κλείσουμε λοιπόν και εμείς τη ταπεινή μας εξήγηση, έχοντας μόλις και μετά βίας ξεπεράσει τον ευρηματικό εφημέριο που αναφέραμε παραπάνω.

Αρχιμ. Κασσιανός